*
«Οι Ευρωπαίοι είναι οι άρρωστοι του πλανήτη σήμερα. Δεν έχουν ιδέα ποια μπορεί να είναι η μοίρα της Ευρώπης, γιατί η λέξη πεπρωμένο δεν έχει κανένα νόημα για αυτούς. Κυβερνούμενη από εκτοπλάσματα ή υπνοβάτες, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να πολεμήσουν, αλλά τώρα είναι έτοιμοι να εμπλέξουν τον λαό τους σε έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση πολιτισμικής εξάντλησης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Σπένγκλερ. Αυτά τα τρομερά λόγια του Σιοράν έρχονται στο μυαλό: “Μάταια η Δύση αναζητά μια μορφή αγωνίας αντάξια του παρελθόντος της”».
Η πρόσφατη αυτή συνέντευξη του Γάλλου πολιτικού στοχαστή Αλαίν ντε Μπενουά παραχωρήθηκε στον ιστότοπο Breizh-info.com. Η μετάφραση είναι του Κώστα Χατζηαντωνίου.
///
Πώς ερμηνεύετε τις εξελίξεις στις διεθνείς σχέσεις μετά τις πρόσφατες δηλώσεις Τραμπ και Βανς για την Ουκρανία και τις επιπτώσεις τους στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών;
Έχω βιώσει μόνο ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός στη ζωή μου: την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος. Σκέφτομαι πως θα ζήσω και σε δεύτερο τώρα. Οι «παρατηρητές», ως συνήθως, δεν το είδαν να έρχεται. Η ιστορία ξαφνικά επιταχύνεται. Είμαστε σε σημείο που οι καθημερινές ειδήσεις παίρνουν την όψη δυστοπίας.
Η εκλογή Τραμπ είχε ήδη σημάνει μια μεγάλη ιστορική ρήξη. Ένα άλλο γεγονός ήταν η επανέναρξη των επαφών μεταξύ Λευκού Οίκου και Κρεμλίνου στις 12 Φεβρουαρίου. Δύο μέρες αργότερα, στο Μόναχο, ο αντιπρόεδρος Τζέυ Ντι Βανς Vance κήρυξε έναν πραγματικό ιδεολογικό πόλεμο σε μια Ευρώπη που κατακλύζεται από τη μετανάστευση και γίνεται λεία της συλλογικής αμνησίας, η οποία στα μάτια του, αποτελεί αντιμοντέλο παρακμής και πολιτισμικής αυτοκτονίας. Στη συνέχεια ήρθε η ανακοίνωση ότι η Ουκρανία δεν θα επανενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ και ότι δεν θα ανακτήσει τα εδάφη που έχασε στο Ντονμπάς ή την Κριμαία. Στις 3 Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να σταματήσει κάθε βοήθεια προς την Ουκρανία. Τελικά, γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της Ατλαντικής Συμμαχίας. Ναι. Ακόμα κι αν μας λείπει η προοπτική, ζούμε σε μια ιστορική στιγμή.
Τι μας λέει ο παραισθησιογόνος καυγάς της 28ης Φεβρουαρίου στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι;
Το να μένεις στα ξεσπάσματα είναι σαν να κοιτάς το δάχτυλο που δείχνει τη Σελήνη. Σημασία έχει τι ειπώθηκε. Αντιμέτωπος με τον Ζελένσκι που διακηρύσσει την άρνησή του να σταματήσει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει και ζητώντας «εγγυήσεις ασφαλείας» που οι Αμερικανοί είναι απρόθυμοι να του χορηγήσουν, ο Τραμπ του υπενθύμισε ότι δεν είναι σε θέση να υπαγορεύσει όρους επειδή δεν έχει διαπραγματευτικά χαρτιά ή ατού στα χέρια του. Του είπε επίσης ότι αν δεν αποδεχτεί αυτό που του προσφέρεται, θα αναγκαζόταν να υπογράψει μια συμφωνία ακόμη πιο δυσμενή για τη χώρα του, ή αλλιώς να προχωρήσει στην ολοκληρωτική συνθηκολόγηση.
Ας σημειώσουμε πρώτα ότι δεν υπάρχει τίποτα ασυνήθιστο στην τύχη της Ουκρανίας να διευθετηθεί αυτή μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, αφού η Ρωσία και το ΝΑΤΟ ήταν οι πραγματικοί εμπόλεμοι. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν εξαρχής ένας πόλεμος με πληρεξούσια. Ταυτόχρονα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχασε μόνο η Ουκρανία. Ο Εμμανουέλ Τοντ δικαίως ανακοίνωσε: «Η δουλειά του Τραμπ θα είναι να διαχειριστεί την αμερικανική ήττα από τους Ρώσους». Πράγματι, περί αυτού πρόκειται. Πράγμα που μας οδηγεί να δούμε αυτόν τον φρικτό αδελφοκτόνο πόλεμο, που έχει διαρκέσει τώρα τρία χρόνια, με διαφορετικό πρίσμα. Ένας πόλεμος που προσωπικά τον βρίσκω ανυπόφορο γιατί έχω φίλους Ουκρανούς και Ρώσους φίλους και δεν νιώθω τίποτα άλλο παρά θλίψη βλέποντάς τους να αλληλοσφάζονται.
Όλοι οι σοβαροί ειδικοί γνωρίζουν ότι η κύρια αιτία του πολέμου ήταν η επιθυμία των Αμερικανών να τοποθετήσουν στρατεύματα του ΝΑΤΟ μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας. Ο Πούτιν αντέδρασε όπως θα αντιδρούσε κάθε Αμερικανός πρόεδρος αν απειλούνταν με ρωσικούς πυραύλους που θα αναπτύσσονταν στα σύνορά του με το Μεξικό ή τον Καναδά. Οπότε ο πόλεμος ξεκίνησε πολύ πριν από το 2022. Και θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Για παράδειγμα, τα εσωτερικά προβλήματα της Ουκρανίας θα μπορούσαν να είχαν λυθεί με την εγκαθίδρυση ενός ομοσπονδιακού συστήματος στο οποίο το ρωσόφωνο τμήμα της θα απολάμβανε μια ορισμένη αυτονομία. Όμως έγινε το αντίθετο. Ο Μοντεσκιέ διέκρινε ανάμεσα σε αυτούς που ξεκινούν τον πόλεμο και σε αυτούς που τον κάνουν αναπόφευκτο. Δεν είναι απαραίτητα οι ίδιοι. Ο Φρανσουά Φιγιόν δήλωσε πρόσφατα: «Πάντα έλεγα ότι αυτός ο πόλεμος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν οι Δυτικοί ηγέτες προσπαθούσαν να κατανοήσουν τις αιτίες του αντί να καλύπτονται από το στρατόπεδο του καλού». Ας μεταφράσουμε: αν είχαν αναλύσει την κατάσταση με πολιτικούς όρους, όχι με ηθικούς όρους.
Πράγματι, τίποτα δεν υποχρέωσε τους Ευρωπαίους να στηρίξουν τη μία πλευρά, είτε αυτή της Ουκρανίας είτε αυτή της Ρωσίας, ούτε να αντιδράσουν όλοι με τον ίδιο τρόπο (ως «συλλογική Δύση»). Το λιγότερο που θα μπορούσαν να κάνουν θα ήταν να καθορίσουν τη θέση τους με βάση τα συμφέροντά τους. Για καθαρά ιδεολογικούς λόγους, προτίμησαν να δουν αυτή τη σύγκρουση ως έναν «δίκαιο πόλεμο» όπου ο εχθρός πρέπει να ποινικοποιηθεί και να κριθεί ένοχος. Παίρνοντας μια θέση από την αρχή, έθεσαν τους εαυτούς τους σε μια θέση όπου δεν μπορούσαν πλέον να προσφέρουν τη διαμεσολάβησή τους, αποκηρύσσοντας έτσι την ιδέα να καθιερωθούν ως «εξισορροπητική δύναμη».
Ο Τραμπ είναι μεγάλος ρεαλιστής. Μετά από τρία χρόνια εβδομαδιαίων τηλεοπτικών ανακοινώσεων ότι η Ρωσία επρόκειτο να καταρρεύσει, σημειώνει ότι η Ουκρανία έχασε αυτόν τον πόλεμο, παρά τον στρατιωτικό εξοπλισμό και τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που έλαβε, και ότι οι Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν ποτέ, κατά τη διάρκεια αυτών των τριών χρόνων, να θέσουν στόχο για τον πόλεμο. Τώρα, ο πόλεμος είναι μόνο ένα μέσο για έναν σκοπό. Κλάουζεβιτς: «Ο πολιτικός σχεδιασμός είναι ο σκοπός, ο πόλεμος το μέσο. Ένα μέσο χωρίς σκοπό είναι αδιανόητο». Οι Ευρωπαίοι δεν γνωρίζουν πλέον καν τι είναι πόλεμος, δηλαδή μια πράξη βίας που στόχος της είναι η ειρήνη. Σε αυτό το θέμα, ποτέ δεν είχαν πολιτικό, διπλωματικό ή στρατηγικό στόχο, προτιμώντας να σπρώξουν τον Ζελένσκι στην παγίδα που είχε στήσει στον εαυτό του.
Σε αντίθεση με ό,τι λέγεται εδώ κι εκεί, ο Τραμπ δεν είναι απομονωτιστής, ούτε φυσικά «υπερασπιστής της ειρήνης». Όπως πολλοί από τους προκατόχους του, πιστεύει, αντίθετα, ότι η υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων απαιτεί συνεχή παρεμβατισμό. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι δεν κρύβει αυτόν τον παρεμβατισμό πίσω από υπέροχα ιδανικά όπως η υπεράσπιση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου («δημοκρατία και ελευθερία»), και ότι αντί να μπει σε πολεμικές περιπέτειες, θέλει να δώσει προτεραιότητα στο εμπόριο. Είναι πολεμοκάπηλος κι αυτός, αλλά εμπορικός πολεμοκάπηλος. Σκεφτείτε τον τρόπο που μιλάει για τη Γροιλανδία, τον Καναδά ή τη Διώρυγα του Παναμά, υιοθετώντας μια πολεμική ιμπεριαλιστική στάση βασισμένη στον παλιό αμερικανικό μύθο για τα «σύνορα». Για αυτόν όλα είναι συναλλαγή, όλα αγοράζονται ή πωλούνται, όλα είναι διαπραγματεύσιμα, όλα βασίζονται σε επιδείξεις εμπορικής ισχύος, χωρίς ενδοιασμούς. Γνωρίζει πολύ καλά ότι το «γλυκό εμπόριο» δεν αποκλείει την επιθετικότητα, τον εκβιασμό ή την κατάκτηση. Ο «πασιφισμός» του είναι της ίδιας φύσης: βασίζεται στην απλή παρατήρηση ότι ο στρατιωτικός πόλεμος κοστίζει πολύ περισσότερα από ό,τι φέρνει και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σε καλύτερη θέση να κερδίσουν εμπορικούς πολέμους παρά να επικρατήσουν στο πεδίο της μάχης. Για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του εξουσίας, σκοπεύει να κρυφτεί πίσω από τον εκβιασμό για τους τελωνειακούς δασμούς, ενώ υποστηρίζει την απορρύθμιση και το ελεύθερο εμπόριο όταν τον συμφέρει.
Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, ο Τραμπ μιλά τώρα με την ίδια φωνή με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Γίνεται λόγος για μια νέα αμερικανορωσική συγκυριαρχία ή ακόμα και για μια τριπλή συμμαχία μεταξύ Ουάσιγκτον, Μόσχας και Πεκίνου. Σας φαίνεται πιθανό αυτό;
Όλα μοιάζουν με καπνό μπροστά σε καθρέφτες. Οι δύο άντρες είναι αρχικά πολύ διαφορετικοί: ο Πούτιν είναι σκακιστής, ο Ντόναλντ Τραμπ περιορίζεται στο γκολφ και στη μονόπολη. Και πάνω απ’ όλα αντιτίθενται τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Αυτό που ισχύει, ωστόσο, είναι ότι ο Τραμπ θέλει να κάνει μια νέα αρχή στις σχέσεις του με τη Μόσχα, γιατί προφανώς πιστεύει ότι η εξομάλυνση με τη Ρωσία του Πούτιν θα είναι πιο ωφέλιμη για την Αμερική από την Ατλαντική Συμμαχία. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, κοινά ενεργειακά έργα, ιδιαίτερα στην Αρκτική, ή ακόμη και ανάπτυξη σχεδίου για την αποφυγή του πολέμου με το Ιράν. Ίσως ελπίζει επίσης να χαλαρώσει, όχι τη συμμαχία (η λέξη «συμμαχία» δεν υπάρχει στα κινέζικα), αλλά τους δεσμούς «απεριόριστης φιλίας» μεταξύ Πούτιν και Σι Τζινγκπίνγκ που διακηρύχθηκε τον Φεβρουάριο του 2022. Αλλά δεν θα συσπειρώσει τη Ρωσία στη «δυτική ηγεμονία». Ούτε πιστεύω σε μια αμερικανο-κινεζο-ρωσική «ανελεύθερη τριάδα», γιατί ένας τέτοιος συνδυασμός θα υπονομευόταν από αντιφάσεις.
Ο Τραμπ είναι ξεκάθαρα ένα άτομο με πολύ ταμπεραμέντο, με παρανοϊκές τάσεις (όχι ασυνήθιστο στην πολιτική). Δεν τον ενδιαφέρουν οι ιδέες, η ηθική ή το διεθνές δίκαιο (όχι περισσότερο από τον Νετανιάχου, ωστόσο). Του αρέσουν οι νικητές, προτιμά το χάρισμα από τον νομικισμό. Θαυμάζει μόνο τη δύναμη και πιστεύει ότι όλα μπορούν να κερδηθούν μέσω σαρωτικών απειλών. Μαζί του ο συσχετισμός δυνάμεων αντικαθιστά τον νόμο, ο οποίος τουλάχιστον έχει την αξία να ξεκαθαρίζει τα πράγματα.
Ο Τραμπ και ο Πούτιν μοιράζονται μια κοινή άποψη για την Ευρώπη ως ένα κουρασμένο παλαιό πράγμα, ανίκανο να επιλύσει πολιτικά διεθνή προβλήματα, ανίκανο να επιβάλει τον εαυτό του, ένα παλαιό πράγμα διχασμένο, ερειπωμένο, βυθισμένο, που έχει ξεχάσει το παρελθόν και τις παραδόσεις του, που χτυπάει το στήθος του, ασκώντας μονίμως ηθική λογοκρισία και γενικά ανίκανο να αντιμετωπίσει εξαιρετικές καταστάσεις. Σε μια τέτοια προοπτική, ο υπόλοιπος κόσμος χωρίζεται μεταξύ εταίρων που δεν ήταν ποτέ ίσοι, αλλά υποτελείς, προστατευόμενοι ή κυριαρχούμενοι, ποτέ σύμμαχοι. Κάτι που δεν σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε θέση ισχύος απέναντι στην Κίνα, την πολυπολικότητα ή τις απειλές αποδολαριοποίησης. Ας μην ξεχνάμε ότι αν ο Τραμπ θέλει να κάνει την Αμερική «μεγάλη ξανά» είναι πάνω απ’ όλα επειδή δεν είναι πια έτσι.
Τι πιστεύετε για την πυρετώδη δραστηριότητα που αναπτύσσουν οι Ευρωπαίοι, με επικεφαλής τον Εμμανουέλ Μακρόν, με σκοπό τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης;
Οι Ευρωπαίοι είναι αδιόρθωτοι. Δεν κατάφεραν να δουν το λαϊκιστικό κύμα να έρχεται, πόνταραν στην εκλογή της Καμάλα Χάρις, βασίστηκαν για δεκαετίες στην «αμερικανική ομπρέλα» αντί να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Βλέπουν τώρα ότι, ως συνήθως, οι Αμερικανοί εγκαταλείπουν τους Ουκρανούς όπως εγκατέλειψαν τους Νοτιοβιετναμέζους και τους Αφγανούς (Γνωρίζουμε την παροιμία: το να είσαι εχθρός των Αμερικανών είναι επικίνδυνο, το να είσαι φίλος τους είναι μοιραίο). Ούτε είδαν τον τροπισμό που οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να απομακρυνθούν από την Ευρώπη εδώ και χρόνια. Βλέπουν τώρα ότι οι Αμερικανοί στρέφονται προς την αντιπαράθεση με την Κίνα αποσύρονται από την ευρωπαϊκή ασφάλεια αφήνοντάς τους εντελώς γυμνούς. Δεν καταλαβαίνουν τι τους συμβαίνει. Αντιμέτωποι με την έκταση του χάσματος που έχει ανοίξει μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού, δεν μπορούν να το πιστέψουν. Παγωμένοι σαν κουνέλια που πιάνονται στους προβολείς, θρηνούν για τη διάλυση του ΝΑΤΟ, ενός οργανισμού που ο Μακρόν υποστήριζε το 2019 ότι βρισκόταν σε κατάσταση «εγκεφαλικού θανάτου».
Τίποτα όμως δεν τους χρησιμεύει ως μάθημα. Θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιήσει αυτή τη μετατόπιση για να σκεφτούν τι τους κόστισε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Έχουν καταπιεί 150 δισεκατομμύρια ευρώ σε καθαρές απώλειες, έχουν χάσει την πρόσβαση στο ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο και επίσης έχασαν δεκάδες δισεκατομμύρια επενδύσεις στη Ρωσία. Η μόνη τους αντίδραση, με άλλα λόγια, είναι να ξαναβάλουν ένα νόμισμα στη μηχανή.
Αφού μας επαναλαμβάνουν για περισσότερο από μισό αιώνα ότι «Ευρώπη σημαίνει ειρήνη», θέλουν να συνεχίσουν τον πόλεμο, με κίνδυνο να θεωρηθούν ως πλήρεις εμπόλεμοι. Δεδομένου ότι δεν μαθαίνουν ποτέ από τα λάθη τους, είναι έτοιμοι να ξαναμπούν σε έναν νέο κύκλο, τα βάθη του οποίου δεν γνωρίζουμε. Οι ίδιοι οι περιβαλλοντολόγοι κηρύττουν… μιλιταρισμό. Μια απροσδόκητη βιασύνη σε μια εντελώς παραληρηματική πολεμική κλιμάκωση που δείχνει ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμη καταλάβει τίποτα για τη νέα Παγκόσμια Τάξη, τον νέο Νόμο της Γης, που εδραιώνεται μπροστά στα μάτια τους. Επιβιβάστηκαν σε ένα μεθυσμένο πλοίο, τώρα θέλουν να επιβιβαστούν σε έναν νεκρό κομήτη.
Οι ίδιοι άνθρωποι που τα τελευταία τριάντα χρόνια κατέστρεψαν όλες τις βιομηχανικές και στρατιωτικές παραγωγικές ικανότητες των ευρωπαϊκών εθνών, προτείνουν τώρα, υπό την ηγεσία μιας ατζέντισσας επιρροής, της ύαινας Ούρσουλα φον ντερ Λαύεν, τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής «οικονομίας πολέμου» με σκοπό τον «επανεξοπλισμό». Ο Μακρόν, επικεφαλής μιας χώρας που είναι όλο και πιο απομονωμένη στη διεθνή σκηνή, πολιτικά παραλυμένη και χρεωμένη σε σημείο που η πληρωμή των τόκων για το χρέος (πάνω από 50 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως) αντιπροσωπεύει πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο κονδύλι των κρατικών δαπανών, ονειρεύεται ξεκάθαρα να αναλάβει την ηγεσία αυτού του κόμματος του πολέμου («είμαστε σε πόλεμο, με όποιο κόστος»). Ο γαλλικός στρατός, του οποίου τα οπλοστάσια είναι σχεδόν άδεια και ο προϋπολογισμός του έχει κοπεί στα κόκαλα, είναι ανίκανος να συμμετάσχει σε έναν πόλεμο υψηλής έντασης για περισσότερες από οκτώ ημέρες, αλλά παρόλα αυτά μας διαβεβαιώνει ότι θα δούμε αυτό που θα δούμε. Αχ, τι όμορφος είναι ο πόλεμος όταν δεν έχεις πάει ποτέ σε αυτόν! Αυτός, ο οποίος συνέστησε στους εταίρους του τον Ιούνιο του 2022 «να μην ταπεινώσουν τη Ρωσία», ζητά τώρα να γίνει ακριβώς το αντίθετο. Δεν μπορεί να μιλήσει στον Αλγερινό πρόεδρο ή να αντιμετωπίσει τον πρόεδρο των Κομορών, αλλά επιδεικνύεται διαβεβαιώνοντας ότι θα αντιμετωπίσει τη «ρωσική απειλή» που, σύμφωνα με τον ίδιο, βαραίνει τη Γαλλία και τη Δυτική Ευρώπη. Μια απειλή που δεν είναι τίποτα άλλο από μια γκροτέσκα φαντασίωση που μοναδικός σκοπός της είναι να δημιουργήσει φόβο. Μια απειλή κραδαίνεται σαν σκιάχτρο. Ήρθε η ώρα να θυμηθούμε μια σοφή γεωργιανή παροιμία: το πρόβατο περνάει τη ζωή του με το φόβο του λύκου, αλλά στο τέλος το τρώει ο βοσκός!
Για τους Ευρωπαίους, ο πόλεμος δεν είναι μεταξύ εχθρών με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά μεταξύ ενός «επιτιθέμενου» και ενός «αμυνόμενου». Σε μια σύγκρουση, πρέπει πάντα να κατηγορεί κανείς τον «επιτιθέμενο» επειδή είναι ο ένοχος – παρ’όλο που αυτός ο «επιτιθέμενος» μπορεί κάλλιστα να ενήργησε σε αυτοάμυνα. Αυτή η αλλαγή στο λεξιλόγιο επιβεβαιώνει τη μεγάλη επιστροφή του «δίκαιου πολέμου». Η αναγωγή του πολέμου σε ένα δίδυμο «επιτιθέμενου» και «θύματος» (όπως σε επιθέσεις με μαχαίρι ή σεξουαλικές επιθέσεις) κολυμπάει στην ηθικοποίηση. Αυτό μας γυρίζει πίσω στις παλιές καλές μέρες της Κοινωνίας των Εθνών, της οποίας την ιστορία γνωρίζουμε, και ακόμη περισσότερο στο Σύμφωνο Μπριάντ-Κέλλογκ του 1928, σε μια εποχή που ο ειρηνισμός συνίστατο στη σκέψη ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να τεθεί εκτός νόμου. Σήμερα, είναι οι πολεμοχαρείς που δίνουν τον τόνο. Αλλά είναι εξίσου απολιτικοί.
Σίγουρα δεν είναι κακό για τα διάφορα ευρωπαϊκά κράτη να έχουν μια ισχυρή αμυντική βιομηχανία, αλλά με την προϋπόθεση ότι είναι ανεξάρτητη, δηλαδή με την προϋπόθεση να ξεχαστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι αυτό που θα σώσει τον Ζελένσκυ, σε κάθε περίπτωση: εάν η Ουκρανία δεν μπορεί πλέον να επωφεληθεί από την αμερικανική βοήθεια, δεν είναι οι πενιχροί πόροι που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση που θα τον κάνουν να κερδίσει. Επιπλέον, υπάρχουν πάρα πολλές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ώστε να είναι δυνατός ο καθορισμός κοινών συμφερόντων ή στόχων, και επομένως κοινών επιχειρησιακών πολιτικών, μεταξύ τους. Δεν μπορεί να υπάρξει ευρωπαϊκός στρατός όσο η Ευρώπη δεν είναι πολιτικά ενωμένη, που σημαίνει ότι σήμερα είναι μια χίμαιρα. Όσο για μια «ευρωπαϊκή ομπρέλα» που θα προέκυπτε από την απόφαση της Γαλλίας να επεκτείνει το εύρος της αποτροπής της στους γείτονές της, θα ήταν ακόμη λιγότερο αξιόπιστη από ό,τι ήταν ποτέ η «αμερικανική ομπρέλα». Όπως τόνισε ο Ζακ Σαπίρ, ποιος μπορεί να σκεφτεί ότι η Γαλλία θα δεχόταν «να διακινδυνεύσει να δει το Παρίσι υαλοποιημένο για να σώσει το Βουκουρέστι, την Πράγα ή τη Βαρσοβία»; Εν ολίγοις, στο αμέσως επόμενο διάστημα θα πολλαπλασιάσουμε τις συζητήσεις για στρατιωτικά και οικονομικά μέσα που δεν έχουμε και θα συνεχίσουμε να λέμε βλακείες.
Βλέπετε στον Τζέυ Ντι Βανς έναν επαναπροσανατολισμό του αμερικανικού συντηρητισμού;
Ο τραμπισμός είναι ένα απίθανο μείγμα πλουτολαϊκισμού, τεχνολογικού καισαρισμού, αναρχοκαπιταλισμού, αντικρατικής κυριαρχίας και ελευθεριακής ιδεολογίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Έλον Μασκ σχηματίζουν μια καισαρική δυάδα που θυμίζει ακαταμάχητα το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Ο Τζέυ Ντι Βανς έχει κάποιες πολύ συμπαθητικές πλευρές, αλλά είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι ακριβώς αντιπροσωπεύει σε αυτόν τον αστερισμό, που περιλαμβάνει αμερικανικούς μύθους: «φανερή μοίρα», νέα Γη της Επαγγελίας, ανάλυση της κοινωνίας από τη σκοπιά του ατόμου, αυτάρκεια της αγοράς, πρωτοκαθεδρία της οικονομίας και του εμπορίου, αφοσίωση στην τεχνολογία και Μεσσιανισμός. Ας μην ξεχνάμε, κυρίως, ότι δεν είναι το μεγαλείο της Ευρώπης που θέλει να αποκαταστήσει ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά αυτό της Αμερικής, που γνωρίζει ότι απειλείται.
Πώς αντιλαμβάνεστε τον βαθύ (ανεπανόρθωτο) διαχωρισμό μεταξύ της αντι-γουοκ συντηρητικής Αμερικής και της προοδευτικής ή αριστερής Αμερικής; Δεν είναι ο ίδιος δρόμος που ακολουθούν τα ευρωπαϊκά έθνη και λαοί;
Δεν είναι αδύνατο οι Ηνωμένες Πολιτείες να βρίσκονται στα πρόθυρα ενός νέου εμφυλίου πολέμου ή μιας απόσχισης. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτό το σενάριο ισχύει για τους Ευρωπαίους. Αυτό που απειλεί περισσότερο την Ευρώπη δεν είναι ο εμφύλιος πόλεμος. Είναι κάτι ακόμα χειρότερο: είναι το χάος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ή μάλλον οι ηγέτες της) φαίνεται να είναι εγκλωβισμένη σε ιδεολογικές μάχες ενώ ο υπόλοιπος κόσμος γίνεται ξανά πραγματιστής και βάναυσος. Θα έπρεπε αυτό να θεωρηθεί ως σημάδι παρακμής ή ως μια απέλπιδα προσπάθεια διατήρησης της ηθικής κυριαρχίας στους ανθρώπους;
Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ειδικά όταν η ηθική κυριαρχία δεν είναι ασυμβίβαστη με την παρακμή! Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν περιορίζεται καν σε «ιδεολογικές μάχες». Περιορίζεται σε μια πολύ συγκεκριμένη ιδεολογία της οποίας οι τρεις βασικοί πυλώνες είναι η κοινωνία των ατόμων, ο φιλελεύθερος καπιταλισμός και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η φιλελεύθερη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και το κράτος των μόνων αξιών, της αγοράς, είναι οι συνέπειες.
Τι γίνεται με τον ρόλο της Ευρώπης στη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων που διαμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας; Ποιες στρατηγικές πρέπει να υιοθετήσει για να διατηρήσει την επιρροή της;
Δεν έχει νόημα να μιλάμε για στρατηγικές όταν οι άνθρωποι δεν είναι εκεί για να τις σχεδιάσουν ή να τις εφαρμόσουν. Οι Ευρωπαίοι είναι οι άρρωστοι του πλανήτη σήμερα. Δεν έχουν ιδέα ποια μπορεί να είναι η μοίρα της Ευρώπης, γιατί η λέξη «πεπρωμένο» δεν έχει κανένα νόημα για αυτούς. Κυβερνούμενη από εκτοπλάσματα ή υπνοβάτες, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να πολεμήσουν, αλλά τώρα είναι έτοιμοι να εμπλέξουν τον λαό τους σε έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση πολιτισμικής εξάντλησης, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Σπένγκλερ. Αυτά τα τρομερά λόγια του Σιοράν έρχονται στο μυαλό: «Μάταια η Δύση αναζητά μια μορφή αγωνίας αντάξια του παρελθόντος της».
Έχετε προειδοποιήσει συχνά ενάντια στην τυποποίηση του κόσμου. Βλέπετε σε αυτή την παγκόσμια αλλαγή μια ευκαιρία για τους λαούς της Ευρώπης να ανακτήσουν την πολιτιστική και πολιτισμική κυριαρχία;
Ο τελικός αγώνας βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη: είτε ένας πλανήτης που θα κυβερνάται από μια ενιαία ηγεμονική δύναμη (ή μια ενιαία οικουμενική ιδεολογία), είτε ένας κόσμος αρθρωμένος μεταξύ πολλών πόλων εξουσίας και πολιτισμού, «μεγάλοι χώροι» που θα αντιστοιχούν στις μεγάλες περιοχές του κόσμου, καθεμία από τις οποίες θα διευθύνεται από τη χώρα που είναι πιο ικανή να ασκήσει την επιρροή της στην πολιτισμική περιοχή στην οποία ανήκει. Αλλά τίποτα δεν θα είναι δυνατό όσο επιμένουμε να πιστεύουμε ότι ο κόσμος κατοικείται κυρίως από άτομα, ενώ μοιράζεται πρώτα και κύρια μεταξύ λαών, γλωσσών, εθνών και διαφορετικών περιοχών πολιτισμού, ο καθένας με τις δικές του φιλοδοξίες και αρχές. Ο νέος Νόμος της Γης απαιτεί από αυτές τις μεγάλες πολιτισμικές περιοχές να λάβουν υπόψη την ταυτότητά τους ως προτεραιότητα, δηλαδή την ιστορία τους, και να απέχουν από την παρέμβαση σε άλλους τομείς για να εφαρμόσουν ψευδο-καθολικές αξίες που στην πραγματικότητα τους αφορούν. «Πολιτισμικά κράτη» ή χάος!
Η τρομερή επιτάχυνση της ιστορίας που βλέπουμε σήμερα αποτελεί πηγή ανησυχίας για εσάς… ή αισιοδοξίας;
Δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε ανήσυχος. Απλώς προσπαθώ να καταλάβω τι πρόκειται να συμβεί.
