ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ-ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Βησσαρίων ήταν Βυζαντινός κληρικός, καρδινάλιος της Καθολικής Εκκλησίας και τιτουλάριος Λατίνος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και ένας από τους επιφανείς λόγιους που συνέβαλαν στη σημαντική αναβίωση των γραμμάτων τον 15ο αιώνα. Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές του βυζαντινού και ιταλικού ουμανισμού της κοσμοϊστορικής εποχής της μετάβασης από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση.
Για πολλούς θεωρείται ο "πατέρας" της ευρωπαϊκής αναγέννησης κυρίως λόγω της βιβλιοθήκης που άφησε πίσω του η οποία για την εποχή αποτελούσε από τις πιο ενημερωμένες του κόσμου!
Γεννήθηκε στην Τραπεζούντα και το βαπτιστικό του όνομα ήταν Βασίλειος. Οι γονείς του, ανέθεσαν την ανατροφή του στον μητροπολίτη Τραπεζούντας, Δοσίθεο, ο οποίος φρόντιζε για την εκπαίδευσή του. Ο νεαρός Βασίλειος συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, Σηλυβρία και Μυστρά, όπου σπούδασε κοντά στον μεγάλο πλατωνικό φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, ο οποίος και τον μύησε στην πλατωνική φιλοσοφία.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την ζωη του•
Στα 1443 – 1446 ο Βησσαρίων γράφει επαινετική επιστολή στον δεσπότη της Πελοποννήσου και τελευταίο Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Βλέπει από τα έργα του ότι είναι ικανός, γενναίος, ενάρετος. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα παραθέτει για το Ελληνικό Γένος: «Ήμερον την φύσιν το των Ελλήνων γένος εστί, επιμελητικόν αρετής, μιμητικόν του καλού, φύσει γενναίον και φιλότιμον, προς παιδείαν έτοιμον και πρόχειρον. Αγαθού μόνον δει κορυφαίου και διδασκάλου, οίος αυτός (εννοεί τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο) εί, και προς πάντας ευθύς ευπειθείς έψονται…» Προφητικά επίσης γράφει στον Κων/νο Παλαιολόγο: «Ζήσεις παρά τη μνήμη των ανθρώπων αθάνατος»!
Το 1455, όταν πεθαίνει ο Πάπας Νικόλαος Ε’, οι καλύτεροι Καρδινάλιοι προτείνουν τον Βησσαρίωνα για το αξίωμα του Πάπα. Όμως ο Βησσαρίων είναι πολύ αξιοπρεπής για να κάνει ψηφοθηρία. Όπως λένε οι πηγές της εποχής, «ολίγου δειν» ο Έλλην Καρδινάλιος να γίνει ο νέος Πάπας Ρώμης. Το 1471 προτείνεται για δεύτερη φορά για το ίδιο αξίωμα. Τη υποψηφιότητά του στήριξαν ομοφώνως η Γερμανία και η Αυστρία! Δύο ήταν οι λόγοι για τους οποίους δεν εκλέχθηκε: η Ελληνική του καταγωγή και ο αυστηρός – ασκητικός βίος του που τρόμαζε εκείνους τους καρδιναλίους που ζούσαν ανειμένως.
Το 1463 ο Βησσαρίων εκλέγεται στο αξίωμα του Λατίνου Πατριάρχη (ένας τίτλος με καθαρά και μόνο συμβολικό χαρακτήρα)Κωνσταντινουπόλεως σε διαδοχή του θανόντος καρδιναλίου Ισιδώρου Ρωσίας (πρόκειται για τον παλιό συμμαθητή του, φίλο και συνεργάτη στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας, πρώην ορθόδοξου μητροπολίτη Κιέβου). Την ίδια χρονιά γράφει επιστολή προς τον Ελληνικό κλήρο και λαό του Οικουμενικού Θρόνου για να δικαιολογήσει την μετάσταση αυτού στον Λατινισμό. Ως "Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως" ίδρυσε Ιερατική Σχολή στην Κρήτη που φέρουσα το όνομα «Σχολή Βησσαρίωνος».
Ο Βησσαρίων αρρώστησε και πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1472 στη Ραβέννα, πριν ακόμη φτάσει στην Ρώμη, στο σπίτι του φίλου του από τη Βενετία Αντόνιο Ντάντολο. Κατά τον S.Mercati, δηλητηριάστηκε από αντίζηλο Γάλλο καρδινάλιο. Η κηδεία του έγινε μερικές ημέρες αργότερα στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στη Ρώμη, που ήταν στη δικαιοδοσία του, παρουσία των άλλων καρδιναλίων αλλά και του ίδιου του Πάπα. Εκεί βρίσκεται σήμερα ο τάφος του και το δίστιχο επίγραμμα στα ελληνικά που συνέθεσε ο ίδιος από το 1466 ενώ ακόμη ζούσε: «ΤΟΥΤ'ΕΤΙ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΖΩΝ ΗΝΥΣΑ ΣΩΜΑΤΙ ΣΗΜΑ, ΠΝΕΥΜΑ ΔΕ ΦΕΥΞΕΙΤΑΙ ΠΡΟΣ ΘΕΟΝ ΑΘΑΝΑΤΟΝ», που σημαίνει «Ενώ ακόμη ζούσα, ο Βησσαρίων ανήγειρα αυτό το μνημείο για το σώμα, το πνεύμα θα πάει στον αθάνατο Θεό».
Ο ουμανιστής Λορέντσο Βάλλα είπε για τη γλωσσική του δεινότητα "Latinorum graecissimus fuit, Graecorum Latinissimus", ενώ τη σύνεση και σοφία επαίνεσε ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης ("...ως ξυνέσει τε από φύσεως,...ες σοφίαν την Ελλήνων τε και Ρωμαίων, ουδενός δεύτερος")
Αφιέρωσε όλη του την ζωή σε δύο σκοπούς· την διοργάνωση μιας σταυροφορίας για την απελευθέρωση τής πατρίδας του από τους τούρκους και την διάσωση των ελληνικών γραμμάτων και χειρογράφων με την προώθηση τής παιδείας και την Αναγεννήσεως. Δημιούργησε την μεγαλύτερη ιδιωτική βιβλιοθήκη τής εποχής του, την οποία και κληροδότησε το 1468 στην Ενετική Δημοκρατία και η οποία αποτέλεσε τον πυρήνα τής βιβλιοθήκης τού Αγίου Μάρκου. Στην κηδεία του, στους Αγίους Αποστόλους στη Ρώμη, παρευρέθη και ο Πάπας Σίξτος Δ’.
Φωτό) Το πορτραίτο του ευρίσκεται στο Ουφίτσι (Uffizi), το πρώην ανάκτορο των Μεδικων και νυν μουσείο - πινακοθήκη στην Φλωρεντία.
