1.
Θεοφάνης Μαλκίδης:Για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη και για το έργο του ανάδειξης της Γενοκτονίας.
«Μετά πολλά έτη ενός συστηματικά μελετημένου και κλιμακούμενου αγώνα πετύχαμε αυτό που θεωρήθηκε ανέφικτο και ουτοπία. Την αναγνώριση του μεγάλου ποντιακού δράματος και την καθιέρωση της 19ης Mαΐου ως ημέρας μνήμης του ποντιακού ολοκαυτώματος. Πετύχαμε να καλύψουμε απαράδεκτες, ηθικά και πολιτικά, ολιγωρίες δεκαετιών. Η σημασία όμως της 19ης Mαΐου είναι μεγαλύτερη όσον αφορά την συμβολή και την επίδρασή της στο μέλλον της ιστορικής μας περιοχής. Είναι η μνήμη ως μέλλον, ως σύγχρονη δυναμική.
Η συμβολή μάλιστα της 19ης Mαΐου υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα και τους εθνικούς συμβoλισμούς. Η 19η Mαΐου αναδεικνύεται ως σύμβολο του αγώνα όλων των λαών της Μικράς Ασίας, της Ανατολίας, της Μεσοποταμίας ενάντια στη ρατσιστική βία και ιδεολογία του Κεμαλισμού».
Τα παραπάνω έγραφε ο αείμνηστος πρωτεργάτης της ανάδειξης της Γενοκτονίας Μιχάλης Χαραλαμπίδης, αυτά επεσήμανε για το μαζικό έγκλημα εναντίον του Ελληνισμού και για τον αγώνα του για την επίλυση του τουρκικού προβλήματος.
Η έννοια «γενοκτονία», από τον ελληνικό όρο «γένος» και το λατινικό «cide», εκφράζεται το 1944 από τον διασωθέντα του Ολοκαυτώματος καθηγητή του Yale, Ραφαήλ Λέμκιν. O Λέμκιν για να στηρίξει τα επιχειρήματά του αναφέρθηκε στην εξόντωση των Ελλήνων και των Αρμενίων από τους Τούρκους, εξόντωση η οποία είχε απασχολήσει τις Μεγάλες Δυνάμεις κατά τη διάρκειά τέλεσής της, αλλά τα συμφέροντα και οι αλλαγές που συντελέστηκαν οδήγησαν στην αποσιώπησή της.
Η Γενοκτονία
Το σχέδιο σύμβασης για τη Γενοκτονία που επεξεργάστηκε ομάδα στην οποία συμμετείχε και ο Λέμκιν, ήταν έτοιμο το 1948 και ο ΟΗΕ ψηφίζει στη Γενική Συνέλευσή του την ίδια χρονιά, τη συνθήκη για την πρόληψη και τιμωρία του εγκλήματος της Γενοκτονίας, η οποία αποτελείται από 19 άρθρα. Η Γενοκτονία, σύμφωνα με τη Συνθήκη ,αφορά ένα έγκλημα που αποβλέπει στη συστηματική, με βίαια ως επί το πλείστον μέσα, επιδιωκόμενη εξόντωση ολόκληρης φυλής ή τμήματος αυτής σε ορισμένο τόπο και πρόκειται για ένα έγκλημα, το οποίο δεν έχει συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις. Είναι η καταστροφή ενός έθνους ή μιας εθνικής ομάδας, ένα συντονισμένο σχέδιο που τείνει να καταστρέψει τα θεμέλια της ζωής των εθνικών ομάδων, με στόχο να εξοντωθούν.
Η Γενοκτονία έχει τη βάση της σε διάφορες θεωρίες ή θεωρήσεις. Ρατσιστικές, εθνικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, οικονομικές. Αυτά τα ζητήματα τα συναντούμε σε διάφορες περιπτώσεις και σε διάφορες χρονικές στιγμές, δίνοντας το άλλοθι και τη νομιμοποίηση σε αυταρχικά καθεστώτα ή σε πληθυσμιακές ομάδες να εξοντώσουν τους αντιπάλους τους.
Ο κυριότερος λόγος ήταν χωρίς αμφιβολία τα εθνικιστικά αισθήματα, που ενισχύθηκαν μετά το 1908 από τους Νεότουρκους και οπωσδήποτε μετά την επικράτηση του Μουσταφά Κεμάλ, ενώ δεν πρέπει να παραβλεφθούν οι ρατσιστικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν από τα δύο αυτά εθνικιστικά κινήματα. Έτσι οι Έλληνες ήταν τα μιάσματα από τα οποία έπρεπε να αποβληθούν από το οθωμανικό κράτος. Η Γενοκτονία ήταν η Τελική Λύση !
Οι μηχανισμοί της Τουρκίας και οι υποστηρικτές της σε όλον τον κόσμο εφευρίσκουν διάφορα σενάρια προκειμένου να δικαιολογήσουν τις μαζικές εκτοπίσεις και τελικώς τις μαζικές δολοφονίες ενάντια στους Έλληνες καθώς και τους Αρμένιους και τους Ασσύριους. Να δικαιολογηθούν τα εγκλήματα που στοίχισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους!
Η περίοδος της σιωπής
Είναι πιστεύω αποδεκτό ότι αυτό το ιδιαίτερης αξίας κομμάτι του Ελληνισμού που ζούσε στην ενιαία Θράκη, στην Μικρά Ασία, στον Πόντο και στην Καππαδοκία, στην Κωνσταντινούπολη, τις Θρακικές Σποράδες (νησιά Ιμβρος και Τένεδος) μπήκε στο περιθώριο αμέσως μετά τη Γενοκτονία από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς και την έλευσή του ως ακρωτηριασμένο σώμα στον ελλαδικό χώρο. Στην Ελλάδα, το προσφυγικό στοιχείο αντιμετωπίστηκε σε γενικές γραμμές σαν ξένο, που ήλθε στην Ελλάδα προκειμένου να διαταράξει πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και άλλες ισορροπίες, και τέθηκε στο παρασκήνιο. Το ίδιο έγινε και από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκτός Ελλάδος, όπου και εκεί υπήρξε η ίδια «συνωμοσία» σιωπής. Όπως έγραψε εύστοχα ο Αλεξάντερ Σολτζενίτσιν «να ξεχάσουμε για να μη μας βγει το μάτι», «αλλά αν δεν θυμόμαστε θα μας βγουν και τα δύο»!.
Στο χώρο της παιδείας, της εκπαίδευσης όταν το ζήτημα του Ελληνισμού της Ανατολής δεν ήταν «εκτός ύλης», παρουσιαζόταν με οπτική ελλειμματική, αποσπασματική, ακόμη και με αναφορές που επιεικώς χαρακτηρίζονται ως ύβρεις, έναντι τεθνεώτων και ζωντανών.
Η επανάσταση της μνήμης
Ο κύκλος της λήθης, της συνειδητής παραχάραξης και αποσιώπησης των γεγονότων συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν οι Θρακιώτες, οι Πόντιοι, οι Ίωνες, οι Καππαδόκες, οι Κωνσταντινουπολίτες, Ιμβριοι, Τενέδιοι κατανόησαν ότι δεν μπορούσε να κινηθεί ένας σύγχρονος άνθρωπος μόνο με ένα μέρος της ιστορίας του. Δεν έφτανε για να ζήσει μόνο με αυτό.
Η ανάδειξη της κυριότερης αιτίας για την διακοπή συνέχειας του Ελληνισμού που ζούσε στο οθωμανικό κράτος, της Γενοκτονίας ήταν η αρχή για ένα νέο κύκλο διεκδίκησης. Οι Έλληνες πέρασαν στο στάδιο της αυτογνωσίας στη δεκαετία του 1980 και στις αρχές του 1990, όταν διοργάνωσαν τα παγκόσμια συνέδρια, τα οποία εκτός των άλλων ανέδειξαν πτυχές του μαζικού διωγμού των προγόνων τους.
Η ανάδειξη της Γενοκτονίας από τον αείμνηστο Μιχάλη Χαραλαμπίδη, οδήγησε στα σχετικά νομοσχέδια αναγνώρισης από την ελληνική πολιτεία, η οποία βεβαίως δεν μπόρεσε να αποδεσμευτεί από πολιτικές και λογικές και να κινηθεί και στην ουσία των νόμων αναγνώρισης της Γενοκτονίας και σε πρωτοβουλίες για τη διεθνοποίηση του μαζικού εγκλήματος. Το κενό αυτό κάλυψαν συλλογικές πρωτοβουλίες Ελλήνων στο εξωτερικό και διανοούμενοι, όπως ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, έχοντας πρακτικά αποτελέσματα με αναγνωρίσεις από ξένα Κοινοβούλια και παρεμβάσεις σε διεθνείς οργανισμούς.
Έτσι, με δεδομένη την απουσία της Ελλάδας από τον αγώνα αναγνώρισης, μέχρι σήμερα την Γενοκτονία των Ελλήνων έχει αναγνωρίσει η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Βουλή της Σουηδίας και της Αρμενίας και διάφοροι φορείς των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ιταλίας. Επίσης η Βουλή της Νότιας Αυστραλίας και η Βουλή της Νέας Νότιας Ουαλίας, ενώ την υπόθεση έχει απασχολήσει το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (5 Σεπτεμβρίου 2006).
Αγαπητοί συμπατριώτες, είμαστε εδώ σήμερα για να σκεφτούμε τον Μιχάλη μας, να γνωρίσουμε ένα βιβλίο που γεννήθηκε από την αγάπη μας γι’ αυτόν και να αναλογιστούμε τι μπορούμε να κάνουμε στα χνάρια του.
Ας μιλήσουμε πρώτα για το βιβλίο με τίτλο Μιχάλης Χαραλαμπίδης
Το βιβλίο αυτό το βλέπουμε πλέον ως ένα πρώτο μόνιμα αναμμένο καντήλι στη μνήμη του. Είναι βέβαιο πως θα ακολουθήσουν κι άλλα με άλλο περιεχόμενο.
Η ιδέα για το βιβλίο γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου 2024, ημέρα της κηδείας του Μιχάλη στο Αετοχώρι, ακούγοντας τα όσα καίρια λέγονταν μπροστά στο φέρετρό του. Η υλοποίησή του ξεκίνησε γρήγορα και ολοκληρώθηκε μέσα σε δύο μήνες.
Ο Φάνης Μαλκίδης ήταν ο μαγνήτης που έλκυσε τα κείμενα και το ΠΑΚΕΘΡΑ ο εργάτης που δούλεψε για να τους δώσει την 303 σελίδων συντεταγμένη μορφή τους.
Τι περιέχεται στο βιβλίο αυτό;
Το βιβλίο ανοίγει με ένα κείμενο του Φάνη Μαλκίδη 62 σελίδων για τον βίο, τον χαρακτήρα και το σύνολο των βιβλίων του Μιχάλη Χαραλαμπίδη (τα οποία, αν ήμασταν τολμηροί, θα μπορούσαμε να τα δούμε ως ένα είδος Καινής Διαθήκης για τον ελληνισμό του σήμερα και του αύριο) και κλείνει με ένα κείμενο 13 σελίδων του Ναυάρχου Χρήστου Λυμπέρη, προσώπου πολύ κοντά στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Ενδιάμεσα περιλαμβάνονται 153 κείμενα από πρόσωπα και φορείς ως εξής:
· 14 από το τρισάγιο στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών (28-3-2024) και την εξόδιο ακολουθία στο Αετοχώρι (30-3-2024).
· 30 φορέων εντός και εκτός Ελλάδος και
· 109 προσώπων εντός και εκτός Ελλάδος.
Μεταξύ τους κείμενα από Ασσυρίους, Αρμενίους, Κούρδους, Κατωιταλιώτες και Τούρκους, από Αυστραλία, Βέλγιο, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες, Κύπρο, Ρωσία και Τουρκία.
Β. ΕΝΑ ΚΑΙΡΙΟ ΕΡΩΤΗΜΑ:
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΝ ΜΙΧΑΛΗ ΑΠΟΝΤΑ;
Τι μπορούμε να κάνουμε αν μας συνεπαίρνουν οι σκέψεις, οι προτάσεις, ο αγώνας αυτής της φλεγομένης και ου καιομένης βάτου που ονομαζόταν Μιχάλης Χαραλαμπίδης, χωρίς να θελήσουμε να τον «αγιοποιήσουμε» (γιατί αυτός είναι ένας δοκιμασμένος δρόμος για να ξεμπερδεύουμε με πρόσωπα που πολύ μας υπερβαίνουν…..).
Όλα τα παρακάτω αναφέρονται χωρίς κάποια επεξήγηση, ανάλυση, δρομολόγηση.
· Πρώτον γιατί αυτό είναι κάτι που μπορεί ⎼και πρέπει⎼ να γίνει σε σχεδιασμένες γι αυτόν τον σκοπό συναντήσεις ενδιαφερομένων (και διατεθειμένων να αφιερώσουν χρόνο…) και
· Δεύτερον γιατί ο ομιλών δεν έχει τα εφόδια να προσεγγίσει το θέμα αυτό με στοιχειώδη πληρότητα.
Β1: Ας μιλήσουμε πρώτα για τα δύσκολα
Να υλοποιηθούν δηλαδή (λίγα; πολλά; όσα μπορέσουμε;) από τα αναλυτικά οράματά του για τη χώρα και την ευρύτερη περιοχή.
Αναγνωρίζουμε ότι αυτά σχετίζονται:
· Με τη βούληση, την αποδοχή ή απόρριψη, τον σχεδιασμό τέλος από τους εκλεγμένους κυβερνήτες μας
· Με την ευκταία αποδοχή των αρετών του εκλιπόντος από όσους εργαστούν (ανιδιοτέλεια, προσήλωση σε σκοπούς, σταθερές θέσεις….)
· Με τις ανθρώπινες αδυναμίες και προσωπικά συμφέροντα προσώπων κάθε κατηγορίας (καριέρες μπορούν να στηθούν με τις ιδέες του…)
Σ’ αυτόν τον δύσκολο και ατέρμονα στίβο θα κριθεί αν όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν για τον Μιχάλη θα έχουν κάποια συνέχεια στον χρόνο που κυλάει και ερωτήματα όπως τα παρακάτω θα (επανα)τεθούν.
· Πώς προσεγγίζουμε το (εν πολλοίς απολεσθέν) θέμα της ενσωμάτωσης της ελληνικής επαρχίας;
· Πώς θα προβληθούν η αγροφιλία και τα έξοχα προϊόντα της ελληνικής γης;
· Θα αναθερμανθεί το θέμα της ίδρυσης μιας νέας εμβληματικής πόλης απαλλαγμένης από τις παθογένειες των σύγχρονων πόλεών μας;
· Πώς θα ενισχυθούν οι δεσμοί μας με τους Κατωιταλιώτες;
· Πώς θα προχωρήσει το ζήτημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των ανατολικά του Αιγαίου Ελλήνων και των άλλων λαών της Εγγύς Ανατολής από περισσότερα Κοινοβούλια και Κυβερνήσεις;
· Πώς θα αναλύεται και θα παρουσιάζεται το «τουρκικό πρόβλημα»;
Πολλά παρόμοια ΠΩΣ μπορεί να ακολουθήσουν, ΠΩΣ που προκύπτουν από τα γραπτά του, αλλά και ένα νέο και απολύτως καίριο:
· Πως θα διαδοθούν οι ιδέες του στους νέους Έλληνες και Ελληνίδες;
Β2: Τώρα, ας πάρουμε μιαν ανάσα, ας μιλήσουμε για τα σχετικά εύκολα:
Για το πώς δηλαδή μπορούμε και πρέπει να τιμήσουμε τον άνθρωπο και την κληρονομιά που μας άφησε.
Ας αναφέρουμε κάποιες σκέψεις άλλες απλές και άλλες πιο σύνθετες.
· Σε σακιά ζεόλιθου και σε συσκευασίες κάποιων τροφίμων μια φράση του
· Σε παγκάκια πλατειών σε πόλεις και χωριά της Ελλάδας πινακιδούλες με τ’ όνομα και μια φράση του
· Σε σχολεία της χώρας αίθουσες (ή ολόκληρα σχολεία) με τ’ όνομά του
· Σε πόλεις που τον χάρηκαν και τον επαίνεσαν ένας δρόμος/μια πλατεία με τ’ όνομά του και πληροφορίες για τον βίο του (όπως οι Κούρδοι στο Κομπάνι…)
· Στην Εγνατία μια γέφυρα με τ’ όνομά του
· Αδελφοποίηση χωριών και πόλεων που νοιάζονται με αντίστοιχες της ελληνόφωνης Κάτω Ιταλίας (που γοήτευσε και γοητεύτηκε από τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη)
· Σε πανεπιστήμια (στην Ελλάδα και αλλού) μια έδρα, ένα κτήριο με τ’ όνομά του.
Στα παραπάνω ενδεικτικά, μπορούμε να προσθέσουμε κι άλλα, κι άλλα…
θαυμασμός και αγάπη και αίσθημα οφειλής να υπάρχει.
Κλείνοντας ευχαριστούμε θερμά τους Συλλόγους Ποντίων της Αλεξανδρούπολης που διοργάνωσαν τη σημερινή μας συνάντηση και όλους σας για τη εδώ παρουσία σας.
----------
Οι Ποντιακοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι του Δήμου Αλεξανδρούπολης (Μορφωτικός Σύλλογος Ποντίων Νομού Έβρου “ΑΛΕΞΙΟΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ”, Ποντιακός Σύλλογος Δωρικού “ΑΚΡΙΤΕΣ ΚΟΜΝΗΝΟΙ”, Πολιτιστικός Σύλλογος Νίψας, Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Παλαγίας “Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ”, Πολιτιστικός Σύλλογος Πεύκων “ΟΙ ΡΙΖΕΣ ”, Πολιτιστικός Σύλλογος Αετοχωρίου “Η ΣΑΝΤΑ”, Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Χηλής “Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ” και Ποντιακός Σύλλογος Φερών "Παναγία Σουμελά") ενώθηκαν για ακόμη μία φορά και πραγματοποίησαν, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος «Μιχάλης Χαραλαμπίδης», μία εξαιρετική εκδήλωση στη μνήμη του Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Η εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, στο οίκημα του Μορφωτικού Συλλόγου Ποντίων Νομού Έβρου “ΑΛΕΞΙΟΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ”, ξεκίνησε με το συντονιστή δημοσιογράφο Νίκο Πετρίδη, ο οποίος έδωσε το λόγο στην πρώην πρόεδρο της κοινότητας Ορμενίου Έβρου Χρυσούλα Ιωαννίδου που μίλησε για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη του Έβρου, της Θράκης, του περιφερειακού Ελληνισμού. Στη συνέχεια ο εκπρόσωπος των Ποντιακών Συλλόγων Μιχάλης Νικολαίδης αναφέρθηκε στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη του Πόντου και της ιδιαίτερης πατρίδας του της Σαντάς, ενώ ακολούθησε ο Βασίλης Αιβαλιώτης ο οποίος αφού μίλησε για το βιβλίο για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, που συνεπιμελήθηκε με τον Θεοφάνη Μαλκίδη, πρότεινε αυτά που πρέπει να γίνουν για την ανάδειξη του έργου του σπουδαίου διανοούμενου.
Ακολούθησαν οι παρεμβάσεις των φίλων, συνεργατών και συμπατριωτών του Μιχάλη Χαραλαμπίδη που αναφέρθηκαν στην προσωπικότητα και στην πολυποίκιλη προσφορά του σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του Ελληνισμού, αλλά και των λαών με τους οποίους συνδέθηκε.
Την εκδήλωση έκλεισε ο Θεοφάνης Μαλκίδης ο οποίος μίλησε για το βίο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, για την εργογραφία του, για τους τομείς δράσης του, για τον αγώνα του για την ανάδειξη της Γενοκτονίας και για την υιοθέτηση της 19ης Μαΐου ως ημέρας μνήμης. Αναφέρθηκε στο πολιτικό, ιδεολογικό και συγγραφικό του έργο για την αγροφιλία, την ανάπτυξη, τον τουρισμό, τον Ελληνισμό της Μακεδονίας, της Καλαβρίας, για τους Κούρδους, τους Αρμένιους, τους Ασσύριους, για κάθε λαό που αγωνίζεται για την ελευθερία. Στο τέλος της ομιλίας του αναφέρθηκε σε μία σειρά από πρωτοβουλίες που έγιναν και που θα γίνουν, υπό την αιγίδα του Ιδρύματος «Μιχάλης Χαραλαμπίδης», και με τη συμβολή όποιου φορέα και προσώπου το επιθυμεί, προκειμένου να γίνει γνωστό ακόμη περισσότερο και ειδικότερα στις νέες γενιές το έργο του πρωτοποριακού πολιτικού και διανοούμενου.
