Η θέση της φωτιάς στον αρχαιοελληνικό φιλοσοφικό στοχασμό.
Οι δασικές πυρκαγιές στην Αττική αλλά και στην υπόλοιπη μεσογειακή χώρα υπήρξαν ανέκαθεν μέρος της ζωής των αρχαίων Ελλήνων. Υπήρξαν πολεμικοί περίοδοι που είχαν σχεδόν την ίδια συχνότητα με σήμερα.
Πρώτος ο Όμηρος τις αναφέρει ως φαινόμενο: "Ως δ' ότε πυρ αίδηλον εν αξύλω εμπέη ύλη, οάντη τ'ειλυφόων άνεμος φέρει, οι δε τε θάμνοι πρόιζοι πίπτουσιν επειγόμενοι πυρός ορμή" (καθώς συμβαίνει όταν η φωτιά πέσει καταστροφική σε ένα πολύδενδρο δάσος, και από όλα τα μέρη αφού συστρέφεται ο άνεμος φέρει, οι δε θάμνοι από τις ρίζες πέφτουν, επειδή αναγκάζονται από τη δύναμη της φωτιάς).
Αργότερα ο Θουκυδίδης αναφέρει, ότι πολλές δασικές φωτιές προκαλούνται στην αρχαία Ελλάδα από φυσικά αίτια.
Στην Αττική με το έντονο μεσογειακό κλίμα, τα πυκνά πευκοδάση και τους πολλούς κατοίκους, πυρκαγιές συνέβαιναν πολύ τακτικά. Γύρω από την Αθήνα μετά από κάθε φωτιά εμφανιζότανε το γυμνό διαβρωμένο έδαφος, το οποίο χαρακτηρίζει ο Πλάτωνας στον Κριτία ως «νοσήσταντος σώματος οστά». Και τότε υπήρχαν εμπρησμοί. «Πυρκαεύς» κατά τους αρχαίους ήταν ο εμπρηστής. Ο Σοφοκλής έγραψε το δράμα «Ναύπλιος πυρκαεύς» και ο Αισχύλος το δράμα «Προμηθεύς πυρκαεύς».
Στην αρχαία Ελλάδα κάθε μεγάλος πόλεμος κατέληγε στην καταστροφή των δασών. Είναι γνωστές οι συχνές πυρπολήσεις της Αττικών δασών από τους Σπαρτιάτες πολιορκητές της Αθήνας κατά τους Πελοποννησιακούς πολέμους.
Δηλαδή οι πυρκαγιές τα χρόνια εκείνα, όπως και σήμερα, ήταν συχνές. Όμως οι φιλόσοφοι πρόγονοί μας διαπίστωσαν, αυτό που εμείς σήμερα δεν βλέπουμε, ότι μετά την αποτέφρωση των δασών, υπήρχε μια καταπληκτική επιστροφή της ζωής. Έτσι η φωτιά θεωρήθηκε βασικό στοιχείο της ζωής και υπήρξε το επίκεντρο του φιλοσοφικού στοχασμού. Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι διακήρυτταν ότι: "πυρ άρχει και ηγεμονεύει" και "εκ πυρός τα πάντα άρχεσθαι και εις το πυρ τα πάντα τελευτάν". Ο Ηράκλειτος θεώρησε τον κόσμο όχι θεϊκό δημιούργημα, αλλά δημιούργημα της φωτιάς, από την οποία προήλθαν το νερό, η γη, οι άνθρωποι κ.λ.π. και στην οποία επανέρχονται μετά το τέλος της ύπαρξής τους: «κόσμον τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε των Θεών, ούτε των ανθρώπων εποίησε, αλλ’ ην αεί και εστίν και εσταί πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννυμένον μέτρα».
Όταν ο άνθρωπος άρχισε την προσπάθεια να κατανοήσει το περιβάλλον του, θεώρησε τη φωτιά ως ένα από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της ζωής μαζί με τη γη, το νερό και τον αέρα.
Ο Εμπεδοκλής χαρακτήρισε τη φωτιά ως ένα από τα τέσσερα αμετάβλητα στοιχεία του κόσμου (μαζί με νερό, τον αέρα και τη γη).
Ο Πλάτωνας υποστήριξε ότι οι Θεοί χρησιμοποίησαν αυτά τα τέσσερα στοιχεία για τη δημιουργία του κόσμου.
Ο Αριστοτέλης θεωρεί τη φωτιά ως μια βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη των φυτών: «Το δένδρο έχει τρεις δυνάμεις, πρώτην εκ του γένους της γης, δεύτερον εκ του γένους του πυρός, από της γης γαρ έστιν η έκφυσις της βοτάνης από του ύδατος η σύμπτυξις, από του πυρός η ένωσις της συμπτύξεως του φυτού».
Ο Μιλήσιος Θαλής πρέσβευε ότι ποιητική αρχή του έμψυχου και «Θεών πλήρους» Παντός είναι το Ύδωρ που με την επίδραση των Θεών μετασχηματίζεται σε γη, αέρα και φωτιά δημιουργώντας στη συνέχεια ότι υπάρχει στη φύση.
Ο Σύρος Φερεκύδης δίδασκε ότι ο Δίας υπήρχε ανέκαθεν καθώς και ο Χρόνος και η Χθονία που μαζί αποτελούσαν τις Πρώτες Αρχές… και ότι ο Χρόνος δημιούργησε από το σπέρμα του φωτιά, νερό και αέρα.. που δημιούργησαν τον κόσμο.
Και στον υπόλοιπο κόσμο ανάλογα με την εξοικείωση που υπάρχει με τη φωτιά, δημιουργούνται και οι κοσμοθεωρίες τους.
Στο Βουδισμό η φωτιά είναι η σοφία, που καίει την άγνοια.
Στις Βέδες ο Άγκνι είναι ο Θεός της φωτιάς και αποτελεί τον άξονα ολόκληρου του κόσμου.
Αντίθετα στους Σουμέριους ο πιο δημοφιλής Θεός είναι ο Μαρδούκ, Θεός της φωτιάς που «κατακαίει όλους τους εχθρούς με τη φωτιά του».
Στο Χριστιανισμό η φωτιά αποτελεί μέσο αιώνιας τιμωρίας.
ΥΓ. Γι αυτούς που ονειρεύονται ότι μπορούν να αλλάξουν τα αείφυλλα σκληρόφυλλα πευκοδάση με δύσφλεκτα φυλλοβόλα πλατύφυλλα, να ξέρουν ότι τα οικοσυστήματα αυτά άντεξαν σε πολέμους, σε υπερχρήσεις, σε συχνότατες πυρκαγιές και κοσμούν ακόμη τις παραλιακές μας εκτάσεις. Αντίθετα όπου επιχειρήθηκε η εισαγωγή φυλλοβόλων η επιβίωσή τους κράτησε λιγότερο από 2-3 χρόνια.
Η φωτογραφία που ακολουθεί είναι δημιούργημα της τεχνητής νοημοσύνης του προγράμματος copitol.
