3.
Η Θερμική νησίδα των Φωτοβολταϊκών... και μερικές ακόμη σκέψεις...
(για όσους μπορεί να ενδιαφέρει....)
Το λεγόμενο και (PVHI) effect..., ή όπως συνηθίζεται τελευταία "αύξηση της θερμοκρασίας στα Φ/Β πάρκα"....
Μια ομάδα ερευνητών από Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα στην Αριζόνα, τη Νεβάδα, το Μίσιγκαν και το Μέρυλαντ των ΗΠΑ, δημοσίευσαν εδώ και 8 χρόνια... μια ενδιαφέρουσα εργασία στο περιοδικό Nature - Scientific Reports, όπου εκθέτουν το φαινόμενο της μεσημεριανής ανταλλαγής ενέργειας σε ένα Φωτοβολταϊκό Πάρκο και της θερμικής νησίδας που σχηματίζεται.... (ολόκληρο το δημοσίευμα εδώ: https://www.nature.com/articles/srep35070#Fig1)...
Με απλά λόγια, οι ερευνητές τονίζουν ότι εάν υποθέσουμε ότι η ηλιακή ενέργεια εισέρχεται με ίσους ρυθμούς πάνω σε μια περιοχή, π.χ. σε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο..., μια μετάβαση από ένα οικοσύστημα (Α) με βλάστηση σε μια εγκατάσταση (Β) φωτοβολταϊκού (Φ/Β) θα αλλάξει σημαντικά τη δυναμική της ροής ενέργειας της περιοχής... Στα φυσικά οικοσυστήματα (Α), η βλάστηση (εδαφοκάλυψη, θαμνώδης, δενδρώδης ή ανάμεικτη....), μειώνει τη δέσμευση ενέργειας και την αποθήκευση θερμότητας στα εδάφη (βλ. πορτοκαλί βέλη) ενώ το νερό που έχει διεισδύσει στο έδαφος μαζί και η βλάστηση απελευθερώνουν λανθάνουσα ενέργεια που την διαχέουν ως θερμότητα κατά τη μετάβαση των υδρατμών στην ατμόσφαιρα μέσω της εξατμισοδιαπνοής (μπλε βέλη).
Βασική αρχή που πολλοί γνωρίζουμε εδώ και χρόνια πριν το δημοσίευμα, αν και οι ερευνητές παρουσιάζουν τα ευρήματα τους πιο παραστατικά, άξια προσοχής (και διδαχής....).....
Αυτές οι ροές λανθάνουσας θερμότητας μειώνονται δραματικά σε τυπικές εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών (Β) όπου έχει γίνει πλήρης αποψίλωση και καθαρισμός της βλάστησης η οποία σε κανονικές συνθήκες (χωρίς Φ/Β) κάλυπτε το έδαφος, οδηγώντας σε μεγαλύτερες ροές (εκπομπές) θερμότητας (κόκκινα βέλη)... Εμφανίζεται επίσης η επανακτινοβολία ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά πάνελ (βλ. καφέ βέλος) συν η ενέργεια που μεταφέρεται στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας (βλ. μωβ βέλος)...
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, βρέθηκε ότι οι θερμοκρασίες σε μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση ήταν τακτικά 3-4°C υψηλότερες από τις άγριες και φυσικές περιοχές κατά τη νύχτα..., κάτι που οι ερευνητές το αναφέρουν ότι έρχεται σε άμεση αντίθεση με άλλες μελέτες που βασίζονταν σε μοντέλα τα οποία πρότειναν ότι τα φωτοβολταϊκά συστήματα αναμένονταν να μειώνουν τις θερμοκρασίες του περιβάλλοντος.... Συμπεραίνοντας επομένως ποια είναι η υποκείμενη αιτία και η κλίμακα του φαινομένου της Φ/Β θερμικής νησίδας (PVHI), ο προσδιορισμός των στρατηγικών μετριασμού καθίσταται καθοριστικής σημασίας στην υποστήριξη της λήψης αποφάσεων σχετικά με την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, ιδιαίτερα σε ημίξηρα και ξηροθερμικά τοπία, τα οποία χαρακτηρίζονται και ως τα πιο πιθανά για μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών...!!!!
Στη χώρα μας η εγκατάσταση Φ/Β καλείται να λαμβάνει υπόψη όλα τα επιστημονικά δεδομένα, όταν μάλιστα οι τοποθεσίες οι οποίες επιλέγονται βρίσκονται σε περιοχές γνωστές πλέον για τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν (μέσες θερμοκρασίας ετήσιες και εποχικές...), την έκταση που καταλαμβάνουν (υπάρχουν όρια για τη χώρα ή είναι απεριόριστη η επέμβαση..???), τις αποψιλώσεις βλάστησης που απαιτούνται, την γονιμότητα των εδαφών που καλύπτουν, κλπ.
Και εδώ επομένως τίθεται θέμα χωροθέτησης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλά και μέτρων πρόληψης και επανορθωτικών μέτρων, ώστε να μετριάζεται η δημιουργία ή η επίπτωση και διάχυση της Φ/Β θερμικής νησίδας σε παρακείμενες χρήσεις και καλύψεις γης, σε οικισμούς και κατοίκους, σε παρακείμενες αγροτικές δραστηριότητες, χλωρίδα πανίδα, και στην υδρολογία της περιοχής...
Για να είμαστε ακριβείς, όλες τους οι περιοχές εγκατάστασης Φ/Β δεν είναι "γόνιμα παραγωγικά εδάφη", όπως συνηθίζεται να λέγεται για πολιτική εκμετάλλευση και αντίδραση, γεγονός που δεν αθωώνει τα Φ/Β που κακώς προορίζονται να δεσμεύσουν γόνιμες εκτάσεις... Βασικό στοιχείο για κάθε υποψήφια περιοχή, η επιστημονική γνωμάτευση του τι είναι "γόνιμο" και τι "άγονο" και σε ποιον βαθμό (Βλ. Εδαφολογικοί χάρτες), το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η καλλιεργητική και παραγωγική ιστορία και ποιες οι προοπτικές για μελλοντική χρήση, οι τοπικές απόψεις και οι συναινέσεις φορέων... Επίσης ο κανόνας θα πρέπει να είναι η προτίμηση για τα άγονα, τα επικλινή, οι πρώην αγροτικές εκτάσεις που έχουν πλήρως εγκαταλειφτεί για πολλά χρόνια, κυρίως ξερικές εκτάσεις και φτωχά εδάφη που δύσκολα αποκαθίστανται..., σε ικανή απόσταση από κατοικημένες περιοχές και από οικονομικές δραστηριότητες και χρήσεις γης..., με όρια στην κάλυψη (όχι μονοκόμματα Φ/Β, αλλά πολυτεμαχισμένα με ενδιάμεσες πράσινες ζώνες και κατάλληλες περιμετρικές αναπλάσεις που θα παρεμποδίζουν την οπτική από κοντινούς δρόμους και οικισμούς)...
Σημαντικό επίσης ζήτημα είναι η "επενδυτική αποκλειστικότητα" που επιβάλλει η κυβέρνηση, ώστε τα Φ/Β να δημιουργούνται από συγκεκριμένα εταιρικά σχήματα και κατασκευαστές, ενώ να απαγορεύονται ή να παρεμποδίζονται Φ/Β εγκαταστάσεις μικρότερης κλίμακας π.χ. από Ομάδες αγροτών, Ενώσεις, και Οργανώσεις που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν Φ/Β για ίδια χρήση (Αγρ. Εκμεταλλεύσεις) ή για οικιακή χρήση (στέγες, κλπ)... Έτσι διευκολύνεται η απόκτηση ηλεκτρικής ενέργειας σε τοπικό επίπεδο με χαμηλότερα κόστη, ενώ η επιπτώσεις στο περιβάλλον περιορίζονται σημαντικά λόγω της μεγάλης διασποράς μικρότερων σε μέγεθος Φ/Β μονάδων και λιγότερη δέσμευση γης.....
Σε ότι αφορά τα "επανορθωτικά μέτρα" καλό είναι οι εγκαταστάσεις των Φ/Β να πλαισιώνονται από επεμβάσεις προστασίας του εδάφους, από εγκατάσταση βλάστησης (π.χ. βοσκήσιμα λειμώνια είδη στα διάκενα..., ή δημιουργία βιοποικιλότητας από ενδημικά σπορομίγματα, μελισσοκομικά φυτά, κλπ), από περιμετρικές πράσινες και ενδιάμεσες διαχωριστικές ζώνες και σχεδιασμό των ελεύθερων χώρων με τρόπο που θα επιτρέπει κάποιες παραγωγικές δραστηριότητες (αγροτικές ή κτηνοτροφικές) με τρόπο που δεν θα παρεμποδίζεται η λειτουργία των Φ/Β panels.. Στις δε ξηροθερμικές τοποθεσίες να προβλέπεται η εγκατάσταση δικτύων στάγδην άρδευσης ή μικρο-jets ή cyclojets ανάλογα με τα είδη φυτεύσεων που θα προτείνει ένα ολοκληρωμένο Master Plan Φ/Β Πάρκου...
Μια καλή αρχή θα πω ότι είναι οι "Υποχρεώσεις φύτευσης σε Φωτοβολταϊκά Πάρκα" που επιβάλλει το ΥΠΕΝ με την Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/59842/4142/ΦΕΚ 3218/6 Ιουνίου 2024 (βάσει του Άρθρου 52 του Ν. 5069/2023) αν και έχω αρκετές αντιρρήσεις... ως προς το περιεχόμενο, την εφαρμοσιμότητα, την πληρότητα όρων που θα επιβάλλονται και εάν θα εφαρμοστεί από επενδυτές, εάν θα τηρείται (διαχείριση του τοπίου) και το κατά πόσο θα ελέγχεται από τις υπηρεσίες... (μέσω της επιβολής περιβαλλοντικών όρων...)...
Σ. Σεκλιζιώτης
(ΦΩΤΟ: παράσταση του (PVHI) effect,
Φ/Β πάρκο με φυτεμένα διάκενα με σπορομίγματα ανθοφορίας (μελισσικομικά κυρίως),
Φ/Β πάρκο με πρόβλεψη βοσκής (2 εικόνες)
Φ/Β Προκλητική Τερατώδης εγκατάσταση (2 εικόνες από Ισπανία)...