«Ο Μύθος λειτουργεί, αλλά πρέπει να
επαναπροσδιορίσουμε τους τρόπους που θα δώσουμε μορφή στην γνώση» - Riccardo Fedriga*
Μετά το «φεστιβάλ Αριστοναυτών» και τα
εγκαίνια της εικοσόρου απαιτείται μια συνολική επανεξέταση των όρων συμμετοχής
του μύθου και της ιστορίας στα σύγχρονα τοπικά δρώμενα. Ποιες είναι οι
προτάσεις προστιθέμενης αξίας στο συμβολικό κεφάλαιο των Αριστοναυτών από τον
Δήμο, την πολιτική και εκπαιδευτική κοινότητα; Ποιος ο προγραμματισμός; Ποια η
παιδαγωγική και πολιτιστική καινοτομία;
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ
ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ
Αξιοπιστία αποδοχής υπάρχει μόνο με την
μεταφορά του μύθου και της ιστορίας από αρχαιολογική έρευνα σε γεγονότα
κοινωνικοποίησης, τέχνης. Με την τέχνη και την εκπαίδευση μόνο μπορούν να
παρέχουν προστιθέμενες αξίες. Πολιτισμός είναι η νοηματοδότηση του πεδίου του
συλλογικού, σημαίνει συναναστρέφομαι, «είναι κίνηση, ταξίδι, όχι λιμάνι»,
επαναπροσέγγιση και επένδυση σε αξίες χρήσης. Η λέξη Αριστοναύτες σημαίνει ότι με
αυτές τις αφετηρίες να παραχθούν ιδέες δημόσιων θεματικών ενεστώτα χρόνου. Οι
θεσμικοί φορείς πολιτισμού να αναμοιράζουν το υπάρχειν με όλες τις συνιστώσες
της ταυτότητας. Να επενδύουν σε τεχνικές διεύρυνσης της χειρωνακτικής και
κοινωνικής νοημοσύνης.
Οι
Αριστοναύτες παρέχουν το κεφάλαιο προς επένδυση, ένα είδος γενεαλογικού
πιστοποιητικού. Μαθαίνεις, σέβεσαι, όταν έχεις κάτι να πείς, ότι και εσύ θέλεις
και δείχνεις ότι μπορείς να βαδίσεις στον δρόμο των Αρίστων. Το ταξίδι το δικό
μας είναι πρωτίστως να έχουμε καινούρια μάτια, νέο βλέμμα. Πώς
όμως εισάγεται στην κοινωνική περιπέτεια, στην γνώση των πολιτών και των
σχέσεών τους; Για τους υπεύθυνους των πολιτιστικών με την συνεισφορά της τέχνης
και της εκπαίδευσης. Σε μια ολοσέλιδη καταχώριση, που μου έκανε την τιμή να μου
αφιερώσει το 2006 η Νίνα Κασιμάτη στην Πρωινή, ενώ άλλοι πλήρωναν και για την
δημοσίευση χώρου μιας κάρτας, έγραφα (στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης
αναπτυξιακής πρότασης για τον Δήμο): «ένα Κέντρο Τοπικής Ιστορίας και Ανάδειξης
στα πλαίσια μιας πολυσύνθετης πολιτισμικής δράσης πρέπει να οργανωθεί από τον
Δήμο, το Πνευματικό Κέντρο, το Πνευματικό Προσωπικό και Εκπαιδευτικούς μας, σε
ένα δίκτυο. Πρώτες θεματικές αυτής της έρευνας πρέπει να είναι η σταφιδική
ιστορία και οι Αριστοναύτες. Τα Αριστοναύτεια ως νέος θεσμός πολιτισμού, - θα
είναι καθέλκυση στην ιστορία, στο μύθο, στις διανθρώπινες σχέσεις στα ταξίδια
ανταλλαγών, αλλά και της ανάγκης, - μπορούν να καταστήσουν την πρωτεύουσα του
Δήμου σε πολιτιστική πρωτεύουσα του Κορινθιακού και επίνειο της ενδοχώρας του
Νομού». Από την εμφάνιση της Αρμονικής Ανάπτυξης, (δημοτικής
παράταξης το 2002), είχαμε δηλώσει ότι μάρκετιγκ της πόλης είναι η ιστορική της
ταυτότητα. Σε μελέτη για τον τουρισμό, που έκανε ο Δήμος επί Ανδρικόπουλου, το
κύριο συμπέρασμα ήταν η απουσία ταυτότητας στον Δήμο. Ένα αξιόπιστο φεστιβάλ, υπό την επιμέλεια ενός
Πολιτιστικού Θεσμού θα μπορούσε να έχει πολλαπλές οπτικές θεματικών που προκύπτουν από το
ιστορικό κληροδοτημένο κόσμημα: είναι η θάλασσα, οι αγώνες ναυταθλητικοί και πνευματικοί,
η μαχητικότητα, το εμπόριο, οι ανταλλαγές άριστων παραγωγών, η επικοινωνία κλπ.
Σε έναν τομέα που μπορεί να συνδεθεί με τους Αριστοναύτες έχει δώσει πρόταση ο
συμπολίτης μας Λ. Μπούκλης.
ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΝΟΗΜΑΤΟΣ
Τους αριστοναύτες τους συνθλίβουν
νοηματικά, τους περιορίζουν στην κατασκευή του σκάφους, κινδυνεύουν να τους θεωρηθούν μουσειακό
είδος, ένα αποκοινωνικοποιημένο νοηματικά συμβάν. Τους βλέπουν με όρια
περίκλειστης ερμηνευτικότητας, όπως και ένας παλαιοπώλης. Μπορούμε να ξεφύγουμε
από αυτήν την μονοδιάστατη περιοριστική αντίληψη; Υπάρχουν συνέχειες, αιτιώδεις
σχέσεις που συνδέουν τις χρονικότητες; Υπάρχει κάποια συστηματική διαδικασία
κατανόησης της κατά το παρελθόν ανθρώπινης δραστηριότητας και πως οργάνωναν την
ζωή τους; Ποια η σημασία για τους τότε και για εμάς σήμερα;
Βρισκόμαστε στην διπλή
πρόκληση: από την μια, να συμβάλουμε μέσα από την έρευνα και υλοποίηση πρότζεκτ
στην διατήρηση του πολιτιστικού κληροδοτήματος μαζί με τις μαρτυρίες που το
παρελθόν μας αντάμειψε και, από την άλλη, την ανάγκη νa να προωθήσουμε μια διαδικασία, με βάση τα συμφραζόμενα
της ανάπτυξης συνείδησης, που θα φέρει
στον χρόνο μια ριζική μετάβαση σε ατομικές και συλλογικές συμπεριφορές. Αν δεν
υποστηρίζεται με αυτά, μόνο του το σκάφος είναι μια γέφυρα που δεν σε περνάει
απέναντι, δεν σε οδηγεί σε νέους γνωστικούς τόπους. Οι Αριστοναύτες είναι
ταξίδια, ένα «ομιλούν έργο». Το «ΠΑΤΡΙΣ» δεν ήταν το καράβι, ήταν το ταξίδι
στην Αυστραλία. Όταν
περιορίζεσαι στην κατασκευή ενός σκάφους,αυτό απολυτοποιείται σε πλαίσια ιστορικίστικου
φορμαλισμού, προγονολατρικού συντηρητισμού. Τον μύθο, την ιστορία τα
χρησιμοποιούμε έχοντας το μυαλό μας στραμμένο στο μέλλον. Όταν δεν έχεις να
πείς τίποτα για το παρόν, τότε καταφεύγεις στα αρχαία λούσα. Σε ένα στατικό και
ανύπαρκτο υλικό και πνευματικό παρόν ανατρέχουν σε επιτεύγματα άλλων, λες και
υπάρχει γενεαλογία μεταφοράς κατορθωμάτων. Εκείνο το πιο σημαντικό και από τα εγκαίνια τα
ίδια, ήταν που διαπίστωσα την διευρυμένη ανάπτυξη θεματικών στο ισόγειο του mare με εκπαιδευτικές τεχνικές και φροντίδα. Στους «εργάτες
πολιτισμού», μαζί με τους δασκάλους τους πρέπει να εισάγονται οι μαθητές. Έτσι
συνειδητοποιούν την επιστημονική εντιμότητα, διαδικασίες τεκμηρίωσης τα
γνωστικά κενά δεν συμπληρώνονται αυθαίρετα. Ισορροπούν σε ισοζύγια θεωρητικής
και εμπειρικής γνώσης, επιβεβαιώνεται η αναγκαιότητα επαγωγικής σκέψης. Στον
βιβλιοκεντρικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης η συμμετοχή στην εφαρμοστική έρευνα, η
συγκρότηση ενός workshop τοπικής ιστορίας,
η παρακολούθηση από τα σχολεία της κατασκευής δίνει νέες διαστάσεις στην
μάθηση.
ΓΙΑ ΤΗΝ
ΥΠΟΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ
Πέρα από αυτά αναδεικνύονται ζητήματα
δημοκρατίας, ηθικής και πολιτικής: διαβάσαμε ότι ο δήμος βοηθά την πειραματική
κατασκευή του σκάφους. Έχει κάποτε συζητηθεί το ζήτημα και οι τρόποι βοήθειας
με απόφαση και με νόμιμο τρόπο; Εξάλλου, στο φετεινό «φεστιβάλ» πώς και τι σκέφτηκαν
και είχαν ως κεντρικό θέμα τον χορό;
Μετά τα εγκαίνια για την
εικόσορο στο αμέσως επόμενο δημοτικό συμβούλιο ο Καραβάς και η παράταξή του
ρωτούσαν τους υπεύθυνους του Δήμου για τη διαχείριση κλαριών, τις τρύπες στην Π.Ε.Ο.,
κλπ, κανένα έστω και μεθεόρτιο ενδιαφέρον για τους Αριστοναύτες. Ο Φάνης βουβός.
Ο αντιδήμαρχος πολιτισμού Λόντος, όπως είπε στο Δημοτικό Συμβούλιο, περιμένει
κόσμο για την Γλυκερία… Ακόμα να καταλάβει τι σημαίνει «εικόνα προορισμού». Προφανές
ότι οι γνώσεις του αντικειμένου λογιστικής που κατέχει δεν επαρκούν για την
διεύθυνση μιας πολιτικής πολιτισμού. Συμπέρασμα: οι «Αριστοναύτες» όσο και να
μιλάμε για αυτούς είναι στην λήθη, γιατί εμείς δεν έχουμε Δημιουργική Ηγεσία. Δεν
έχουν τα εφόδια. Ούτε τα θεωρητικά, ούτε τα μορφωτικά να ασκήσουν μια πολιτική
πολιτισμού. Να αξιολογήσουν και επενδύσουν σε τοπικές πρωτοπορειακές ατομικές
και συλλογικές δυνάμεις. Το μόνο που μπορούν είναι: να αναθέτουν το «φεστιβάλ»
σε ιδιωτική εταιρία, κάποιες επιχορηγήσεις σε συλλόγους και να λειτουργούν ως μεσάζοντες
για να εισαγόμενες εκδηλώσεις. Κανένας απολογισμός. Εκδηλώσεις «usa e getta» λένε οι Ιταλοί, κάνε χρήση και πέτα το. Καμία
διευθυνόμενη από τον Δήμο πολιτιστική αυτοπαραγωγή. Δεν υπάρχει ένα ίδρυμα,
ένας τοπικός θεσμός έρευνας, μελέτης τεκμηρίωσης, παιδείας. Που με την εγγύηση
της τοπικής κυβέρνησης να δικτυώνει πολιτικές, επιστήμη, γράμματα, τέχνες,
τοπικό πολιτιστικό δυναμικό.
Αν θέλουμε ένα Αριστοναύτειο φεστιβάλ
με κύρος, ευρηματικότητα, και με σύγχρονες καλλιτεχνικές εκφραστικές
δυνατότητες, αυτό θα εξαρτηθεί από τους δημότες και την διαθεσιμότητα
αυτοοργάνωσης ανθρώπων του πολιτισμού. Αν θέλουμε τον τόπο μας να τον περιγράψει
η ιστορία στα πολιτιστικά ταξίδια, πρέπει να σεβαστούμε τους Αριστοναύτες,
πρέπει να ανοιχτούμε στους ορίζοντες, να τολμήσουμε ένα ταξίδι στο γενετικό
νόημά τους, να προβληθεί η αθέατη – φωτεινή πλευρά του τόπου. Πρέπει να
οικοδομήσουμε ναυπηγεία λόγου, ιδεών, εκπαίδευση για πλοήγηση σε φυσικούς,
συμβολικούς, ψηφιακούς κόσμους. Ονειροναύτες θέλουμε, καπετάνιος πάντα ο νους
των ανθρώπων.
-------------------- * Καθηγητής φιλοσοφίας, συνεπιμελητής με τον U. Eco της πολύτομης
Ιστορίας της
Φιλοσοφίας, που κυκλοφορεί και στα Ελληνικά. -
Το κείμενο πλαισιώνει το σήμα της παράταξης «Πρόταση
Δημοτών Ξυλοκάστρου "Αρμονική Ανάπτυξη"»: ΤΟΠΙΟ – ΠΕΥΚΙΑΣ - ΠΑΡΑΛΙΑ /
ΑΡΙΣΤΟΝΑΥΤΕΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ –ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ / ΣΤΑΦΙΔΑ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ / ΤΟΠΙΟ – ΤΡΙΚΑΛΑ -
ΒΟΥΝΟ.
…
Γρηγόρης Κλαδούχος – Ξυλόκαστρο - 1 Ιουλίου 2024
