Δημοσίευση του
Κώστας Μανωλίδης
Βλέποντας την μελέτη μετατροπής ενός κτιρίου στην Καβάλα, αναρωτιέμαι για
τις ιδεολογικές προεκτάσεις αυτού του κοινότοπου αρχιτεκτονικού μινιμαλισμού.
Δεν αναφέρομαι βέβαια στον μινιμαλισμό ως έντεχνη επιδίωξη εκφραστικής ολιγάρκειας. Αναφέρομαι σε μια τάση αποψίλωσης των δομικών και μορφολογικών στοιχείων του κτίσματος συνήθως με την μέθοδο του περιτυλίγματος. Δηλαδή με μια εξωτερική επιδερμίδα που επιβάλλει σιωπητήριο στην αρχιτεκτονική μορφή, ομογενοποιώντας τις επιφάνειες σε μια ενιαία υφή.
Τι πετυχαίνει αυτή η ισοπεδωτική πόζα απλότητας; Γιατί πρέπει να εξαφανίσει ανοίγματα, αρθρώσεις, επιμερισμούς και όλα τα στοιχεία του δομικού νοήματος της κατασκευής;
Η ερμηνεία μου είναι ότι οι αρχιτέκτονες απερίσκεπτα προωθούν τη νοοτροπία ενός αρχιτεκτονικού προτεσταντισμού. Καταξιώνουν αρχιτεκτονικά τη λογική μιας κανονιστικής πειθάρχησης. Με ένα είδος μπούρκας, περιστέλλουν κάθε αυθορμητισμό και εκφραστικότητα των όψεων, αποστειρώνουν την υλικότητα και την σπλαχνική συγκρότησή του οικοδομήματος.
Από την περίφημη «Προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού» του Μαξ Βέμπερ έχει υπεραναλυθεί η σύνδεση του πουριτανισμού και της θρησκευτικής αυτοπειθάρχησης με την εξέλιξη του καπιταλισμού. Αυτή η καλβινιστική αυστηρότητα που βάζει στο επίκεντρο της ύπαρξης την εργασία και τη συσσώρευση πλούτου δείχνει τα δόντια της πίσω από τον μανδύα των μεταλλικών περσίδων. Αυτή η εναντίωση στην αρχή της απόλαυσης, στην δημιουργική σπατάλη και καλλιτεχνική υπέρβαση κρύβεται στην υποχόνδρια καθαρότητα των διαγραμμισμένων όψεων.
Στην προκειμένη περίπτωση κρύβεται κι ακόμα μια μεθόδευση. Το περίτεχνο διώροφο αρχιτεκτόνημα από τη μια αλλοιώνεται με την προσθήκη ενός ορόφου, και από την άλλη έχει έναν πρόσχαρο χαρακτήρα για κάποιους μάλλον αναντίστοιχο με την νέα ιδρυματική του χρήση. Την αμηχανία αυτήν έρχονται να αντιμετωπίσουν οι αρχιτέκτονες με την βίαιο τρόπο της φίμωσης.
Το έργο είναι της Μητρόπολης Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου και μετατρέπει το κτίσμα σε “Κειμηλιαρχείο” κάνοντας έξωση στον ιστορικό Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών της Καβάλας. Οι ευλογίες που έλαβε και από την κ. Μενδώνη είναι μια ακόμα εγγύηση της επιχειρούμενης απρέπειας.
