 |
Όπως και τις προηγούμενες δύο χρονιές, η πρώτη ανασκόπηση της χρονιάς θα προσπαθήσει να αννιχνεύσει την ατζέντα που θα παρακολουθήσουμε το 2024. Πρώτα λίγες σημειώσεις για αυτά που μπορέσαμε να δούμε και να προβλέψουμε, κι αυτά που δεν μπορέσαμε να δούμε, μα ήταν καθοριστικά:
Στην πολιτική, η εκτίμησή μας ότι οι εκλογές θα γίνονταν στην ώρα τους ήταν σωστή, αλλά σε καμία περίπτωση δεν περιμέναμε την διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ, ως ένα ακόμα κεφάλαιο της διάλυσης της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα και την έξοδο του Αλέξη Τσίπρα από το κάδρο. Αντίστοιχα, στα ελληνοτουρκικά δεν συμμεριζόμασταν τις πολεμικές ιαχές που ακούγονταν από τα δελτία ειδήσεων κάθε βράδυ, αλλά παρατηρήσαμε με ενδιαφέρον τις προσπάθειες των Αμερικανών για μια διευθέτηση του προβλήματος στο Αιγαίο, κάτι που φαίνεται πως συνεχίζεται και φέτος, στη σκιά του πολέμου στην Παλαιστίνη. Στο μέτωπο της ακρίβειας, επισημαίναμε ότι παρά τις θετικές προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, ο πληθωρισμός θα συνέχιζε να πλήττει τα φτωχά νοικοκυριά ακόμα και αν επιβεβαιώνονταν. Η ακρίβεια φαίνεται πως είναι η συνέχεια των μνημονίων, με άλλα μέσα. Στο μέτωπο της Πολιτικής Προστασίας, προβλέπαμε ότι το ήπιο καλοκαίρι του προηγούμενου έτους, δεν θα επαναλαμβανόταν. Το 2023 υπήρξε η πιο καταστροφική χρονιά της δεκαετίας για το περιβάλλον, αλλά επιπλέον αποκάλυψε ότι τα σχέδια της Πολιτικής Προστασίας που υποσχόταν η κυβέρνηση είναι απολύτως ανεπαρκή για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Αποκάλυψαν ακόμα ότι η κυβέρνηση δε διστάζει να κάνει καταστροφική πολιτική επάνω στο περιβάλλον με όχημα την Πολιτική Προστασία, όπως κάνει θανατοπολιτική στα σύνορα με το προσφυγικό. Στον τομέα των Δικαιωμάτων ήμασταν απαισιόδοξοι σε ό,τι αφορά το προσφυγικό και βεβαίως φέτος είμαστε κάτι παραπάνω από απαισιόδοξοι. Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, παρακολουθήσαμε το σκάνδαλο των υποκλοπών σαν μείζον πολιτικό σκάνδαλο και σαν μέρος της συνολικής έκπτωσης του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα, θεματική που θα μας απασχολήσει και φέτος. Παρά την προσπάθεια ενός μέρους της κυβέρνησης να μετακινηθεί προς το Κέντρο, να αγκαλιάσει ξανά τους θεσμούς και να απομακρυνθεί από τους πιο ακραίους που θα προτιμούσαν να συνεχίσει στο «δυναμικό» τρόπο διακυβέρνησης των τελευταίων πέντε ετών – για να το πούμε ευγενικά, η κυβέρνηση Μητσοτάκη πήγε τόσο μακριά στις παραβιάσεις του Κράτους Δικαίου που δεν πιστεύουμε ότι μπορεί να επιστρέψει. Το 2021 ήταν τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση. Το 2022, τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. «Μικρό διάλειμμα» πέρυσι, και φέτος, το 2024 φέρει βαρείς δύο επετείους: μισόν αιώνα από τη Μεταπολίτευση και την απαρχή της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας και είκοσι χρόνια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια άλλη Ελλάδα: του 1974, του 2004, του 2024. Σε οτι μας αφορά, φέτος, σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, έχουμε χωρίσει την ατζέντα που σκοπεύουμε να παρακολουθήσουμε σε θεματικές όπως:
Η ρευστοποίηση του πολιτικού συστήματος και η ανασύνταξη του
H Ελλάδα στα χρόνια της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού
Κράτος Δικαίου
Κλιματική κρίση και νέες πολιτικές του χώρου
Πολιτισμός στην εποχή της υποχώρησης της Δημοκρατίας
Εκλογές σε μια Ευρώπη με ασθενέστερο Κράτος Δικαίου
Το 2024 θα διεξαχθούν οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο διορισμός της νέας Κομισιόν. Μιλώντας στον αρχισυντάκτη του Foreign Policy στο Νταβός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε το προεκλογικό του αφήγημα: «Περάσαμε μια δεκαετία προσπαθώντας να μείνουμε στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της κρίσης και τώρα πρέπει να γίνουμε ξανά Ευρώπη», είπε ο Έλληνας πρωθυπουργός παραδεχόμενος ότι η χώρα δεν έχει ακόμη γεφυρώσει το χάσμα, παρά τις καλύτερες επιδόσεις της ελληνικής Οικονομίας σε σχέση με την κρίση. 370 χιλιόμετρα βόρεια του Νταβός το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδιδε άλλο ένα ψήφισμα κατά της χώρας μας για παραβιάσεις του Κράτους Δικαίου, κατατάσσοντας τη χώρα δίπλα στην Ουγγαρία και την Πολωνία.
 |
Σύμφωνα με την έκθεση του Human Rights Watch για το 2023, η ΕΕ υπολείπεται στην προστασία όσων έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, καθώς το χάσμα μεταξύ των δεσμεύσεων και των πραγματικών πολιτικών βαθαίνει χρόνο με το χρόνο. Σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας είχε τη μεγαλύτερη επιδείνωση της ποιότητας του Κράτους Δικαίου μεταξύ 2022 και 2023 στην Ευρώπη, και βρίσκεται στην σχετική βαθμολογία του World Justice Report στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ, μπροστά μόνο από τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία.
Η συνάντηση του Κ. Μητσοτάκη με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αφορούσε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και τις επερχόμενες ευρωεκλογές. Ενίσχυσε τις φήμες που θέλουν τον Κ. Μητσοτάκη να αναλαμβάνει ρόλο στην Ευρώπη, κάτι που πιστεύουμε ότι θα «σκοντάψει» στις ενέργειες του Ευρωκοινοβουλίου για το Κράτος Δικαίου. Όπως και να ’χει, μια δημοσκόπηση σχετικά με τους ψηφοφόρους που καταλαμβάνουν το πολιτικό Κέντρο και τις προτιμήσεις τους στην Ελλάδα έδειξε ότι στις εκλογές του Ιουνίου περίπου το 58% αυτών ψήφισε ΝΔ. Σε δημοσκόπηση για τις ευρωεκλογές, η Νέα Δημοκρατία συγκεντρώνει με αναγωγή το 30% με ΠΑΣΟΚ δεύτερο και τον ΣΥΡΙΖΑ κοντά (περί το 12%) ενώ το ΚΚΕ αγγίζει το 10%.
Δεν προβλέπεται αμφισβήτηση της ηγεμονίας της δεξιάς στην Ελλάδα, αλλά αντίθετα προμηνύεται μάχη για το «χρίσμα» της αντιπολίτευσης. Δεν θα έχει πολύ σχέση με την Ευρώπη στην οποία ούτως ή άλλως παρουσιάζεται ως ανερχόμενη δύναμη η ακροδεξιά. Περισσότερα θα γράψουμε στο τεύχος των διεθνών θεμάτων
Νεοφιλελεύθερη Ελλάδα 2023-2024Αποδίδει στ’αλήθεια η Οικονομία;
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπεραποδίδει έναντι των άλλων κρατών-μελών της Ευρωζώνης τα επόμενα 2 χρόνια, ενώ το δημόσιο χρέος της χώρας θα μειωθεί. Αυτή είναι η αισιόδοξη πρόβλεψη της Capital economics που δόθηκε στη δημοσιότητα αυτές τις μέρες. Ωστόσο, οι δείκτες που δείχνουν την κατάρρευση της ελληνικής κοινωνίας σε πολλαπλά μέτωπα είναι ανησυχητικοί. Στις περισσότερες κατατάξεις, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον περίπου στο ίδιο επίπεδο με τις λιγότερο αναπτυγμένες από τις «ανατολικές» χώρες τη διεύρυνσης και παρότι πολλά από τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν φέτος είναι του 2022, φοβόμαστε πως, αν έχουν αλλάξει τα πράγματα, είναι επί τα χείρω. Χαρακτηριστικά, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα όπου οι μέσες ετήσιες απολαβές μειώθηκαν από το 2009 ενώ είχε και την μεγαλύτερη μείωση μισθών σε αγοραστική αξία την τετραετία 2019-2022. Για τέταρτη χρονιά το 2023 άνοιξε η «ψαλίδα» μεταξύ κερδών από τη μία και μισθών από την άλλη. Η χώρα μας βρέθηκε δεύτερη από το τέλος (μπροστά από τη Βουλγαρία) στην ΕΕ στο σταθμισμένο με την αγοραστική αξία κατά κεφαλήν εισόδημα, και πέμπτη από το τέλος στην κατά κεφαλήν κατανάλωση. Ως αποτέλεσμα ήρθε το ρεπορτάζ που ακούσαμε το 2023, ότι τα ελληνικά νοικοκυριά αφαίρεσαν αποταμιεύσεις για να τα βγάλουν πέρα, κάτι που κατατάσσει την Ελλάδα ουραγό στη σχετική στατιστική στην ΕΕ.
Διαβάστε: Οικονομικός Ταχυδρόμος | Δημήτρης Α. Ιωάννου - Χρήστος Α. Ιωάννου: Προς το παρόν δεν υπάρχει κανένα ελληνικό οικονομικό «θαύμα»
Φέτος περιμένουμε μέσα σε πολύ σφιχτότερο δημοσιονομικό πλαίσιο, να συνεχιστεί μεν εν μέρει η μικρή μεγέθυνση της οικονομίας, χωρίς όμως καθόλου να επηρεαστεί θετικά η οικονομική θέση των εργαζομένων
Αλλος ο πληθωρισμός των φτωχών…
Τον Δεκέμβριο του 2023, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 3,7%, σύμφωνα με τη Eurostat, σημειώνοντας μεγάλη πτώση σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022, όταν είχε ανέλθει στο 9,2%. Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ετήσιος πληθωρισμός ανήλθε στο 3,4% τον Δεκέμβριο του 2023, σημειώνοντας σημαντική μείωση από το 10,4% που είχε καταγραφεί ένα χρόνο νωρίτερα. Αν κανείς αφαιρέσει ενέργεια και τρόφιμα, ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού κινείται στα ανεκτά επίπεδα από 3,6% έως 3,4%. Ο «λαϊκός» πληθωρισμός, όμως, δείχνει άλλη εικόνα: Ο πληθωρισμός για τα τρόφιμα διαμορφώθηκε στο 8,9% με αυξήσεις όπως 58% στην τιμή του ελαιολάδου και 15%σε φρούτα και λαχανικά (3ος υψηλότερος στην ΕΕ). 13,7% ήταν η αύξηση στο πετρέλαιο θέρμανσης (και εδώ στην τρίτη θέση πανευρωπαϊκά) ενώ και τα φαρμακευτικά προϊόντα κατέγραψαν αύξηση 11,8%. Δεν είμαστε καν σίγουροι για την αξιοπιστία αυτών των αριθμών, καθώς πιθανολογούμε ότι είναι ακόμα μεγαλύτερες οι πραγματικές αυξήσεις.
Για το 2024 αναμένουμε, αν επιτρέψουν οι διεθνείς συγκυρίες (και είναι ένα μεγάλο «αν» αυτό), να περιοριστεί ο πληθωρισμός, που ακόμα και ο πρωθυπουργός πλέον, όπως και η Τράπεζα της Ελλάδος, αποδίδει στα κέρδη και όχι στυς μισθούς.
Ενα σχόλιο: Αφέλειες
Σε αυτό το συγκινητικό κείμενο ο Αλέξης Παπαχελάς αναρωτιέται πώς μπορεί να αναστραφεί το brain drain των παιδιών μας χτυπώντας στη «ρίζα» το πρόβλημα, που είναι το πελατειακό σύστημα στα Πανεπιστήμια. Θεωρεί πως υπάρχουν ποιοτικές πλέον δουλειές στον Τουρισμό και ελπίζει αυτό να επεκταθεί και σε άλλους κλάδους της Οικονομίας. Πρόκειται για εξιδανικεύσεις που είναι πολύ μακριά από την αλήθεια της εργασίας, όμως είναι καλοπροαίρετες. Το Πανεπιστήμιο κατέστησε πελατειακό η διαχρονική του υπονόμευση από τους οπαδούς της ελεύθερης αγοράς και ο Τουρισμός δεν μπορεί να αποτελέσει παραγωγική βάση, αφήστε που οι «ποιοτικές δουλειές» δεν φαίνεται να αποτελούν κανόνα. Ήδη υπάρχουν συμφωνίες για εισαγωγή φθηνού εργατικού δυναμικού από την Ασία.
Παιδεία: Υποχρηματοδότηση ΑΕΙ και ιδιωτικοποιήσεις
Ξεκινώντας από το 2020, η κυβέρνηση Μητσοτάκη με την εξίσωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων ιδιωτικών κολεγίων και ΑΕΙ, μεθόδευσε την σταδιακή ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το 2023 ήταν η χρονιά κατά την οποία αποφάσισε με νομικές ακροβασίες να αγνοήσει το Σύνταγμα (Άρθρο 16) και να υλοποιήσει το σχέδιο της εισαγωγής «μη-κρατικών» πανεπιστημίων ενάντια στην άποψη μεγάλου μέρους της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ό,τι και να μετρούν τα τεστ PISA σχετικά με τις ακαδημαϊκές δεξιότητες, η χώρα μας πέφτει συνεχώς στην κατάταξη σε όλα τα πεδία από την κρίση και μετά, με επιτάχυνση από την χρονιά της καραντίνας και μετά. Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σύγκριση με τους μέσους όρους του ΟΟΣΑ, ενώ βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Η υποχρηματοδότηση υπονομεύει τη λειτουργία των εκπαιδευτικών υποδομών, την υποστήριξη της έρευνας, την προσέλκυση καθηγητών μέσω ανταγωνιστικών μισθών και την παροχή επαρκών πόρων ώστε οι φοιτητές να πετυχαίνουν υψηλότερες διακρίσεις.
Μελέτες έχουν εντοπίσει προβλήματα όπως τα υψηλά ποσοστά εγκατάλειψης των σπουδών, την έλλειψη προγραμμάτων για άτομα με ειδικές ανάγκες, τις αναποτελεσματικές υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και τις ελλείψεις στην εκπαίδευση στην πρώιμη παιδική ηλικία που επηρεάζουν τις κοινωνικές μειονότητες. Δίπλα στην υποχρηματοδότηση και τον καταστροφικά χαμηλό λόγο καθηγητών προς φοιτητές, το ελληνικό σύστημα πάσχει από προβλήματα ποιότητας που επηρεάζουν τα μαθησιακά αποτελέσματα σε σύγκριση με τα εκπαιδευτικά πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Τα πιο σημαντικά αφορούν στην παιδαγωγική που βασίζεται στην απομνημόνευση, στην έλλειψη δημιουργικότητας, στις πολυπληθείς τάξεις, στην έλλειψη εκπαιδευτικών και στον συγκεντρωτικό έλεγχο του προγράμματος σπουδών. Πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση και τη κατάρτιση στην Ελλάδα υπογραμμίζει ως διαχρονική αδυναμία του ελληνικού συστήματος και την αναντιστοιχία δεξιοτήτων - εργασίας. Τονίζει παράλληλα ότι τα προπτυχιακά πτυχία είναι γενικά θεωρητικά με περιορισμένες ευκαιρίες για πρακτική μάθηση ή εφαρμογή των δεξιοτήτων στον πραγματικό κόσμο, γεγονός που δημιουργεί δυσκολίες στους φοιτητές που αναζητούν διεθνείς ευκαιρίες, αναγκάζοντάς τους σε μετανάστευση.
H κοινωνική αντίθεση στην ιδιωτικοποίηση της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διογκώνεται, καθώς η υποβάθμιση των Πανεπιστημιακών πτυχίων και των συνθηκών εκπαίδευσης στα σχολεία βγάζει φοιτητές, μαθητές και εκπαιδευτικούς στο δρόμο. H ΟΛΜΕ έχει προειδοποιήσει την κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Έως την Πέμπτη 18/1, 250 από τις συνολικά 450 Σχολές και Τμήματα τελούσαν υπό κατάληψη. Είναι ενδιαφέρον ότι η συμμετοχή στις συνελεύσεις των Σχολών είναι μεγαλύτερη από το συνηθισμένο. Πιστεύουμε πως το 2024 θα είναι έτος φοιτητικής και εκπαιδευτικής αναταραχής. Υπενθυμίζουμε, άλλωστε, πως το κίνημα του 2006-2007 εναντίον ακριβώς της αναθεώρησης του Άρθρου 16 (σε μια εποχή που τηρούνταν ακόμα τα συνταγματικά προσχήματα) εμφανίστηκε εν μέσω κλίματος κοινωνικής απάθειας και είχε νικηφόρο αποτέλεσμα.
Διαβάστε
Ευρωπαϊκή Επιτροπή | Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2022
Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία | Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα: 9 πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις ενόψει της «απελευθέρωσής» της.
Η Καθημερινή | Τί χρειάζεται η σύγχρονη εκπαίδευση;
ΕφΣυν | Κώστας Δουζίνας: H ευταξία της πανεπιστημιακής παιδείας
Δόμηση: Ράβε-ξήλωνε με τα εκτός σχεδίου
Η απόφαση του ΣτΕ να καταργήσει την εκτός σχεδίου δόμηση και να επιβάλει την εφαρμογή του οικοδομικού κανονισμού του 1985, υπόσχοταν να αλλάξει για πάντα την εικόνα της χώρας και τους όρους δόμησης και προστασίας του περιβάλλοντος. Ομως δημιουργησε έντονη καχυποψία για προσπάθεια εξαγοράς περιουσιών και οδήγησε σε μαρασμό την οικοδομική δραστηριότητα στην επαρχία, παρά τη γενικότερη ανάκαμψη της δόμησης στη χώρα..
Η κυβέρνηση εισάγει τώρα νομοσχέδιο που θα επιτρέπει την οικοδόμηση σε ορισμένα ακίνητα που βρίσκονται εκτός πολεοδομικών ζωνών, υπό προϋποθέσεις. Οι ιδιοκτησίες πρέπει να έχουν δημιουργηθεί μεταξύ της 31ης Μαΐου 1985 και της 31ης Δεκεμβρίου 2003 και να έχουν οδική πρόσβαση τουλάχιστον 3,5 μέτρων από παλαιότερο δρόμο που φαίνεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977. Οι ιδιοκτήτες θα καταβάλουν "τέλος περιβαλλοντικής ισοδυναμίας" πριν λάβουν οικοδομική άδεια. Πρόκειται για μεταβατικό μέτρο που ισχύει μόνο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Την ίδια ώρα βεβαίως η κυβέρνηση δεν έχει αναβάλει απλώς την κατεδάφιση αυθαιρέτων στους αιγιαλούς, αλλά την άφησε να επεκταθεί με σκανδαλώδη τρόπο, ενώ έχει καταργήσει πλήρως τον δημόσιο χώρο στις πόλεις με τα τραπεζοκαθίσματα να καταλαμβάνουν το 90-100% των ελάχιστων ανοικτών χώρων σε κάποιες περιπτώσεις. Εντυπωσιακή είναι η υπόθεση της Βλυχάδας στη Σαντορίνη όπου ιδιώτης κατέστρεψε φυσικό μνημείο ηφαιστειογενών πετρωμάτων προκειμένου να χτίσει ξενοδοχείο.
Ενοίκια και «εξευγενισμός»
Μέσα στον κυκεώνα της ακρίβειας, ένα ακόμα δυσθεώρητο πλέον έξοδο είναι εκείνο της στέγασης. Σύμφωνα με τη Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, το 2022 το ποσοστό του εισοδήματος ενός νοικοκυριού που διετίθετο σε έξοδα στέγασης ήταν το υψηλότερο στην ΕΕ, ξεπερνώντας το ένα τρίτο (34, 2% έναντι μέσου όρου στην ΕΕ 19,9%). Το ράλι τιμών και ενοικίων συνεχίστηκε και μέσα στο 2023 και αναμένεται να συνεχιστεί και την χρονιά που διανύουμε. Η εισροή ξένων επενδυτικών / κερδοσκοπικών κεφαλαίων στη χώρα, μέσω μεταξύ άλλων του προγράμματος Golden Visa (Κινέζοι κυρίως και Τούρκοι δευτερευόντως οι επωφελούμενοι) παράλληλα με την γιγάντωση του AirBnB, είναι μία από τις αιτίες της εκτόξευσης. Το 85% των ακινήτων αγοράζονται από ξένους, με έντονη αύξηση του ενδιαφέροντος από Αμερικάνους.
Οι αλλαγές στην διαδικασία εκχώρησης της Golden Visa (διπλασιασμός της απαραίτητης επένδυσης σε ορισμένες περιοχές) δεν μείωσαν την ζήτηση, και οι νέες εξαγγελίες μέτρων της κυβέρνησης για το καθεστώς της Golden Visa δεν γνωρίζουμε πόσο θα υλοποιηθούν και τιί θα επιτύχουν, προς το παρόν αναμένεται νέο κύμα αγορών λόγω προθεσμιών μέχρι τον Απρίλιο. Όσο και για τη βραχυπρόθεσμη ενοικίαση, τα νέα μέτρα είναι κυρίως εισπρακτικά και δεν επηρεάζουν ιδιαίτερα τις εταιρείες διαχείρισης, όπως καταγγέλλουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Όλη η πολιτική «εξευγενισμού» (gentrification) των πόλεων (που περιλαμβάνει το κερδοσκοπικό διεθνές real estate, τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, και την τουριστικοποίησή τους σε όλες τους τις δραστηριότητες) που μετατρέπονται σε θεματικά πάρκα τουρισμού και «ψηφιακού νομαδισμού» (χωρίς να παρέχουν όμως βασικές υπηρεσίες), τις καθιστά αβίωτες.
Eteron | Τί φάση με τα ενοίκια vol. 3
Οικονομικός Ταχυδρόμος | Ναταλία Δάνδολου: Airbnb: Τα μέτρα περιορισμού και τί αλλάζει στην Ελλάδα
Libre | Γεωργία Κριεμπάρδη: Gentrification: Και τώρα Εξάρχεια- Χορός δισ. σε Πετράλωνα, Γκάζι, Κουκάκι
Το Βήμα | Χρήστος Λογαράς: Ακίνητα: Πώς οι γειτονιές της Αθήνας χάνουν κατοίκους και ταυτότητα
Στροφή 180 μοιρών απο τη νεοφιλελεύθερη πολιτική προστασία στην πρόληψη
 |
Οι πυρκαγιές στην περιοχή Αλεξανδρούπολης-Φερών που χαρακτηρίζονται οι μεγαλύτερες στην ιστορία της ΕΕ και αργότερα οι πλημμύρες στη Θεσσαλία οδήγησαν τελικά την κυβέρνηση σε στροφή 180 μοιρών αναφορικά με το επιτελικό κράτος και το ρόλο της πυροσβεστικής στην κατάσβεση πυρκαγιών. Ο κοινός Ευρωπαϊκός μηχανισμός αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών κινητοποιήθηκε και μεγαλώνει κάθε χρόνο, αλλά η φιλοσοφία της κυβερνητικής πολιτικής κατέρρευσε με πάταγο. H απόφαση για μεταφορά του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, προκάλεσε την αντίδραση επιστημόνων και ερευνητών. Αιτία ήταν η δημοσίευση στοιχείων που έδειχνε οτι με την ακολουθούμενη πολιτική οι καμμένες εκτάσεις αυξήθηκαν έως και 195%, την οποία η κυβέρνηση ερμλήνευσε ως αντιπολιτευτική κίνηση.
Το Αστεροσκοπείο ιδρύθηκε το 1842 και υπάγονταν μέχρι πρότινος στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης. Την αντίθεση τους εξέφρασαν επιστήμονες και ερευνητές από σημαντικούς φορείς, όπως το ΕΛΚΕΘΕ, ο Δημόκριτος, το Αθηνά και το ΕΚΚΕ, αλλά και η κοινή γνώμη τάσσεται εναντίον. Είναι κρίμα που ένας κατά τεκμήριο καλός καθηγητής, όπως ο Κ. Συνολάκης απαξιώθηκε εξαιτίας των κυβερνητικών ανακολουθιών αλλά και ο ίδιος φαίνεται οτι δεν έδωσε την σημασία που έπρεπε. Αξίζει να σημειώσουμε οτι στη Θεσσαλία γίνεται σοβαρή προσπάθεια για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος πολιτικής προστασίας. Στην Αλεξανδρούπολη πάλι που προτιμήθηκε η κατασκευή αποδιοπομπαίων τράγων και η χρήση παραστρατιωτικών δεν χωράει πολύ αισιοδοξία.
Η Ευρωπαική επιτροπή εντάσει πλημμύρες και πυρκαγιές στις οκτώ μεγάλες απειλές του 2024 που θα πρέπει η ένωση να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα εξαιτιας της κλιματικής αλλαγής. Ευτυχώς η κυβέρνηση φαίνεται να αλλάζει ρότα, έχοντας εξαντλήσει την πολιτική κεφαλαιοποίηση της πυρκαγιάς στο Μάτι και έχοντας καταστρέψει τη Βορειο Εύβοια, τη μισή Θεσσαλία και την Αλεξανδρούπολη. Η εκτίμηση μας είναι οτι ούτε και φέτος θα μπορέσει η νεα κυβερνητική πολιτική να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ικανοποιητικά, καθώς δεν υιοθετεί την ολοκληρωμένη πολιτική διαχείρισης του περιβάλλοντος που απαιτείται. Οι άλλες έξι απειλές είναι πόλεμοι και εκτοπισμοί.
Δείτε/Διαβάστε
ΕΡΤ News | Φάσμα: Οδοιπορικό στον Έβρο
News 24/7 | Μάρω Παρασκευούδη: Σύντομα θα καταλάβουμε το μέγεθος της καταστροφής στη Θεσσαλία και στο τραπέζι μας
Ινστιτούτο ΕΝΑ | Λόης Λαμπριανίδης: Η καταστροφή στη Θεσσαλία ως συνέπεια του μοντέλου οργάνωσης του κράτους & της οικονομίας
ΠεριβάλλονΣυνεχίζεται η αυξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας
 |
Σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις, το 2023 ήταν μακράν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί. Ήταν περίπου 0,6°C θερμότερο από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 και 1,48°C θερμότερο από το προβιομηχανικό επίπεδο του 1850-1900. Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ήταν κατά 0,17°C θερμότερες από το προηγούμενο ρεκόρ του 2016. Από τον Απρίλιο έως τον Δεκέμβριο του 2023 παρατηρήθηκαν υψηλές μηνιαίες επιφανειακές θερμοκρασίες ρεκόρ παγκοσμίως, μεταβαίνοντας από μια ανώμαλη φάση La Niña σε ένα εν εξελίξει El Niño. Η έκταση των θαλάσσιων πάγων της Ανταρκτικής σημείωσε αρνητικό ρεκόρ για τον αντίστοιχο μήνα από τον Φεβρουάριο έως τον Δεκέμβριο. Η έκταση των θαλασσίων πάγων της Αρκτικής ήταν επίσης κάτω από το μέσο όρο. Η Ευρώπη αντιμετώπισε εκτεταμένους καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασία. Το 2023 ήταν το δεύτερο θερμότερο έτος για την Ευρώπη μετά το 2020. Οι συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου συνέχισαν να αυξάνονται, με τα επίπεδα του CO2 να φτάνουν τα 419ppm και του μεθανίου τα 1902ppb το 2023 - με ρεκόρ ανθρωπογενών εκπομπών παρά την διαφημιζόμενη «πράσινη μετάβαση». Οι μηνιαίες παγκόσμιες επιφανειακές θερμοκρασίες αέρα από τον Απρίλιο έως τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν οι θερμότερες που έχουν καταγραφεί για τους μήνες αυτούς.
Στην Ελλάδα οι κατακλυσμιαίες βροχές και οι καύσωνες ρεκόρ μαζί με τις καταστροφές που επέφεραν τόσο σε καμένες εκτάσεις - βλέπε την καταστροφικότερη πυρκαγιά στην Ευρώπη στον Έβρο - αλλά και την βύθιση του θεσσαλικού κάμπου από την κακοκαιρία Daniel με ανυπολόγιστες καταστροφές και πολλά θύματα.
Μετά τη φετεινή COP κανείς δεν μπορεί να είναι αισόδοξος για την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου το 2024. Η επόμενη COP θα γίνει πάλι σε χώρα-παραγωγό υδρογονανθράκων (Αζερμπαϊτζάν). Δεν έχουμε καταλάβει αν υπάρχει οιαδήποτε πρόβλεψη στην Ελλάδα για νέα καιρικά φαινόμενα. Αν το ‘24 αποδειχθεί εξίσου κλιματικά καταστροφικό με το ‘23 φοβόμαστε πως θα ακούσουμε τις ίδιες δικαιολογίες για την αδυναμία προετομασίας. Φυσικά δεν θα ισχύει πλέον καμια δικαιολογία.
ΜετανάστευσηΤέλος των δικαιωμάτων για τους πρόσφυγες
 |
Δίνοντας συνέντευξη στο CNN, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξήγησε ότι κέρδισε τις εκλογές χάρη στην πολιτική του για το μεταναστευτικό, η οποία έχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι είναι θανατηφόρα για αθώους ανθρώπους και παραβιάζει πλήρως το Διεθνές Δίκαιο. Στις αρχές Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο καταδικάζει την Ελλάδα, τη Λιθουανία και την Ουγγαρία για την χρήση βίας κατά των προσφύγων. Το ψήφισμα ζητούσε την συνεργασία της Frontex για τη διερεύνηση του ναυαγίου στην Πύλο και η Ursula von der Leyen τόνισε την ηθική υποχρέωση να σωθούν ζωές στη θάλασσα. Η τραγωδία της Πύλου ήταν το αποκορύφωμα της παραβίασης των δικαιωμάτων των προσφύγων από τις ελληνικές αρχές τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τον αποκαλυπτικό κατάλογο της United for Intercultural Action, η οποία αποτελείται από 550 αντιρατσιστικές οργανώσεις σε 48 χώρες σε όλο τον κόσμο, τα τελευταία 25 χρόνια, 34.361 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους επιχειρώντας το επικίνδυνο ταξίδι. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από την ετήσια έκθεση του Μηχανισμού Καταγραφής της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, περισσότεροι από 2.150 άνθρωποι (συμπεριλαμβανομένων παιδιών, γυναικών και ατόμων με αναπηρία), φέρονται να έχουν πέσει θύματα άτυπων αναγκαστικών επιστροφών μεταξύ 2020-2022 στα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, ή ακόμα και από την ενδοχώρα. Τα περισσότερα από τα φερόμενα ως θύματα προέρχονταν από χώρες με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης προσφύγων, όπως η Συρία και η Παλαιστίνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Forensis, 55.445 άτομα έχουν εμπλακεί σε επαναπροωθήσεις στο Αιγαίο μεταξύ Μαρτίου 2020 και Μαρτίου 2023. Μόλις πέντε ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχαν καταλήξει σε συμφωνία για ένα νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου για την ΕΕ. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις εξέφρασαν αμέσως ανησυχίες για την περαιτέρω συρρίκνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη.
Το 2024 καθώς η περιοχή μας αποσταθεροποιείται ξεκινώντας από τη Γάζα και το Σουδάν, μοιάζει πιθανό να βρεθούμε σε νέες προσφυγικές κρίσεις για τις οποίες ούτε η Ελλάδα ούτε η ΕΕ θα είναι πάλι έτοιμες, ερήμην μεταναστευτικής πολιτικής και δεδομένης της διαφαινόμενης ανόδου της Ακροδεξιάς.
«Ξέπλυμα» με νόμιμες οδούς μετανάστευσης
Σε ομιλία της στην Αθήνα πριν από λίγες ημέρες, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ylva Johansson, δήλωσε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να δέχεται κάθε χρόνο περισσότερους μετανάστες μέσω νόμιμων οδών. Τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και η ελληνική κυβέρνηση προσπαθούν να συνδέσουν το νομικό καθεστώς της μετανάστευσης με τις αγορές εργασίας. Υποκύπτουν όμως και σε μια ρητορική (εργαλειοποίηση-υβριδικός πόλεμος) που εξευτελίζει τους πρόσφυγες και ανέχονται (αν όχι ενθαρρύνουν) εγκληματικές πρακτικές για την προστασία των συνόρων. Στις 13 Ιανουαρίου, ελληνικό δικαστήριο αθώωσε την κολυμβήτρια Σάρα Μαρντίνι, πρόσφυγα από τη Συρία, η ιστορία της οποίας ενέπνευσε την ταινία «Οι κολυμβητές». Κανείς δεν πιστεύει ότι οι επιζώντες και οι συγγενείς των νεκρών του ναυαγίου της Πύλου θα βρουν ποτέ δικαιοσύνη και παρηγοριά. Έχοντας μείνει χωρίς πληροφορίες στους άθλιους καταυλισμούς προσφύγων έξω από την Αθήνα, τα αποτελέσματα των υποτιθέμενων ερευνών που βρίσκονται σε εξέλιξη για το πιο μαζικό έγκλημα που διαπράχθηκε στη θάλασσα είναι εξαιρετικά φτωχά. Η Ευρώπη του Μητσοτάκη βασίζεται σε μια αντιμεταναστευτική ρητορική που συσπειρώνει σήμερα την Ακροδεξιά και περιορίζει σε βαθμό εξαφάνισης τα θεμελιώδη δικαιώματα. Αυτή είναι η Ευρώπη-«φρούριο», για την οποία δεν μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι.
ΠολιτισμόςΔυο γεγονότα κι ένα podcast που ξεχωρίσαμε:
Η δήλωση του κ. Μητσοτάκη ότι τα μάρμαρα της Ακρόπολης που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο εδώ και 200 χρόνια, πρέπει να επιστραφούν στην Ελλάδα, συγκρίνοντας την κατάσταση με το να κόβεις τη Μόνα Λίζα στη μέση, ήταν βεβαίως σωστή. Θα ήταν μια κίνηση ιστορικής σημασίας να αποϊμπεριαλιστεί, ή σε άλλες περιπτώσεις όπως τα χάλκινα αγάλματα του Μπενίν να αποαποικιοποιηθεί η κληρονομιά υπογραμμίζοντας την οικουμενική αξία της Δημοκρατίας και του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ πολιτισμών και λαών στον τόπο όπου γεννήθηκαν αυτές οι ιδέες. Όμως ο Κ. Μητσοτάκης δεν επεδίωκε αυτό ακριβώς, αλλά μάλλον μέσα από το «ρεαλιστικό» πρίσμα από το οποίο κοιτάζει την υπόθεση, ήθελε να επιτύχει πολιτικά οφέλη για το γόητρό του και να ανοίξει το δρόμο στην νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλίας. Αυτή η συζήτηση περιμένουμε να ανοίξει ξανά το 2024, με βήματα προς την κατεύθυνση που επιθυμεί η οπτική Μητσοτάκη.
Poor Things
 |
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ένα απο τα σημαντικότερα γεγονότα της χρονιάς ήταν η κυκλοφορία του «Poor Things» του Γιώργου Λάνθιμου στους κινηματογράφους. Η ταινία ξεσήκωσε μεγάλη συζήτηση στο ελληνικό διαδίκτυο (αναμενόμενο θα πείτε) όμως τόσο το μέγεθος της παραγωγής όσο και το γεγονός ότι ένας Έλληνας σκηνοθέτης μπαίνει στο πάνθεον τον μεγάλων της εποχής μας, δημιούργησε αναπόφευκτα συμβολισμούς που συνδέονται με την πολιτιστική ταυτότητά μας, τον ρόλο του σινεμά στο συλλογικό παρόν, την συνέχεια του ελληνικού σινεμά και πολλά άλλα. Για τον ίδιο τον Λάνθιμο, μάλλον δεν έχουν σημασία. Δεν θα επιχειρήσουμε να μιλήσουμε για την ταινία καθώς πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο έργο που υπερβαίνει τα όρια της δικής μας κριτικής ανάλυσης, σάς προτείνουμε όμως, δύο κείμενα σχετικά:
Old Boy | ελ culture: Μέσα σε αυτό το δωμάτιο οι τρεις μας Ή όταν η Μπέλα Μπάξτερ στο “Poor Things” άκουσε fados
AlterThess | Ιστορίες με τέρατα. Του Νίκου Νικήσιανη
Ο «δικός μας» Σαββόπουλος
Δεν θα κουραστούμε να λέμε πόσο μας έχει απογοητεύσει η αφομοίωση του Δ. Σαββόπουλου. Σε αυτό το podcast όμως, ο ίδιος μιλάει για την προσωπική του διαδρομή, τη βάζει σε ιστορικό πλαίσιο και την εξηγεί. Η Κωνσταντίνα Βούλγαρη μάς δίνει έτσι μια μαρτυρία που δένει τα παιδικά μας βιώματα με τον πραγματικό άνθρωπο, μέσα από την ιστορία που ο ίδιος αφηγείται:
Διονύσης Σαββόπουλος - Γιώργος Μεράντζας: Ρεμπέτικο, κλαρίνο, Dylan, το τραγούδι στη δικτατορία LIFO PODCASTS |
Στο επομενο τεύχος, όσα περιμενουμε στις διεθνείς ειδήσεις του ‘24Εκλογές στη σκιά του επερχόμενου παγκοσμίου πολέμου;
Αφήσαμε τα Διεθνή για το τέλος, καθώς θα αποτελέσουν το τρίτο τεύχος του αφιερώματος τις επόμενες ημέρες. Εισαγωγικά: Το 2024 είναι η σημαντικότερη εκλογική χρονιά εδώ και δεκαετίες, καθώς ο αριθμός των λαών που θα προσέλθουν σε διάφορες κάλπες καλύπτει πληθυσμιακά τον μισό πλανήτη. Κανείς δεν περιμένει όμως ότι θα είναι η χρονιά που θα αποκαταστήσει τη Δημοκρατία στον κόσμο. Ίσως να κάνει το αντίθετο σε πολλές περιπτώσεις.
You're currently a free subscriber to NemaMedia. For the full experience, upgrade your subscription.
