«ΟΙησούς Χριστός είναι κάτω από τα ερείπια. Αυτός είναι ο δικός του τρόπος. Τότε είναι σαν στο σπίτι του. Όταν είναι με τους περιθωριοποιημένους, αυτούς που υποφέρουν, τους καταπιεσμένους, τους εκτοπισμένους. Αυτός είναι ο τρόπος του».
Είναι ένα μικρό απόσπασμα από το κήρυγμα που απηύθυνε στο ποίμνιό του παραμονές Χριστουγέννων, στη λειτουργία του Σαββάτου 23 Δεκεμβρίου 2023, ο Αιδεσιμότατος π. Μουντέρ Ισαάκ (Munther Isaac), εφημέριος της Ευαγγελικής Λουθηρανικής Εκκλησίας της του Χριστού Γεννήσεως στη Βηθλεέμ.
«Εάν ο Ιησούς ήταν να γεννηθεί στις μέρες μας, θα γεννιόταν κάτω από τα ερείπια της Γάζας», είπε ο π. Μουντέρ. «Την ώρα που εμείς δοξάζουμε την υπερηφάνεια και τον πλούτο, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια… Όταν εμείς βασιζόμαστε στη δύναμη, στην ισχύ, και στα όπλα, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια… Όταν εμείς δικαιολογούμε, εκλογικεύουμε, και θεολογούμε υπέρ του βομβαρδισμού παιδιών, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια…».
«Και αυτές τις Χριστιανικές ημέρες, καθώς αναζητούμε τον Ιησού, δεν πρόκειται να τον βρούμε στο πλάι της Ρώμης, αλλά από τη δική μας πλευρά του τείχους. Σε μια σπηλιά, με μια απλή οικογένεια. Ευάλωτο· μετά βίας και ως εκ θαύματος να έχει επιβιώσει από τη σφαγή· ανάμεσα σε μια οικογένεια προσφύγων. Εκεί θα τον βρούμε τον Ιησού».
Στις λίγες μέρες που πέρασαν, τα λόγια αυτά του π. Μουντέρ έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου· στα κοινωνικά δίκτυα και σε κάθε είδους δημοσιογραφικά μέρα, ακόμα και στα παγκόσμιας εμβέλειας: από τον Guardian και τους Times της Νέας Υόρκης έως το Al Jazeera και το τουρκικό Anadolu Ajansı, και από το συμβατικό TIME έως το αντισυστημικό Democracy Now.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα είχαμε ήδη δει τη φάτνη με τον νεογέννητο Ιησού μέσα σε ερείπια, τυλιγμένο με την καφίγια, την παραδοσιακή παλαιστινιακή μαντίλα. Είναι η φάτνη της εκκλησίας του π. Μουντέρ Ισαάκ στη Βηθλεέμ· μια εικόνα που είχε ήδη κάνει παγκόσμια αίσθηση αρκετές ημέρες πριν το κήρυγμά του.
Ας επιστρέψουμε όμως στο κήρυγμα του π. Μουντέρ Ισαάκ. Όπως ήδη ελέχθη, έγινε δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία της του Χριστού Γεννήσεως στη Βηθλεέμ. Εκτός από το τοπικό ποίμνιο στη λειτουργία συμμετείχαν και τα μέλη μιας αντιπροσωπίας χριστιανών από όλο τον κόσμο, κυρίως προτεσταντών, που βρέθηκαν τις άγιες ημέρες στην Παλαιστίνη για συμπαράσταση. Ήταν, όπως είπαν, ένα «προσκύνημα αλληλεγγύης», με βασικούς οργανωτές τον «Καιρό Νότιας Αφρικής» και τον «Καιρό Παλαιστίνης», δύο χριστιανικές ενώσεις που εκφράζουν τη Θεολογία της Απελευθέρωσης στις χώρες τους (έχουμε αναφερθεί σε αυτές τις χριστιανικές ενώσεις σε προηγούμενο άρθρο).
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κεντρικό γεγονός της όλης εκδήλωσης ήταν το κήρυγμα του π. Μουντέρ Ισαάκ. Έχω την εντύπωση πως η ομιλία του θα μείνει στην ιστορία σαν μια εξαιρετική στιγμή χριστιανικής και αγωνιστικής μαρτυρίας – ίσως ανάλογη με την ομιλία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ «I have a dream» («Έχω ένα όνειρο») πριν από ακριβώς 60 χρόνια, τον Αύγουστο του 1963, στην Ουάσινγκτον.
Για τον λόγο αυτό παρατίθεται στη συνέχεια ολόκληρο το απομαγνητοφωνημένο κείμενο, πρώτα στα ελληνικά και μετά στα αγγλικά (πηγή: Red Letter Christians).
——————
Ο Χριστός στα Ερείπια…
Θρηνητικό Κήρυγμα από τον Αιδεσιμότατο Δρ. Μουντέρ Ισαάκ (Munther Isaac)
Χριστουγεννιάτικη Λειτουργία στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία της Βηθλεέμ
Σάββατο, 23 Δεκεμβρίου 2023
(Μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο, Βασίλης Ξυδιάς)
Είμαστε θυμωμένοι…
Είμαστε συντετριμμένοι…
Αυτές θα έπρεπε να είναι ώρες χαράς· όμως εμείς πενθούμε. Μας κατέχει φόβος. 20.000 είναι οι νεκροί. Και πολύ περισσότεροι όσοι είναι κάτω από τα ερείπια. Περί τα 9.000 παιδιά έχουν σκοτωθεί με τον πιο βάναυσο τρόπο. Στα 1,9 εκατομμύρια έχουν φτάσει οι εκτοπισμένοι, και αυξάνουν μέρα με τη μέρα! Εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια έχουν καταστραφεί. Η Γάζα, όπως την ξέραμε, δεν υπάρχει πια. Πρόκειται για αφανισμό. Γενοκτονία.
Ο κόσμος παρακολουθεί. Και οι Εκκλησίες, κι αυτές παρακολουθούν. Οι κάτοικοι της Γάζας στέλνουν ζωντανές εικόνες της εκτέλεσής του. Νοιάζεται ο κόσμος; Ίσως. Όμως όλο αυτό συνεχίζεται…
Αναρωτιόμαστε μήπως αυτή είναι και η δική μας μοίρα στη Βηθλεέμ, στη Ραμάλα, στην Τζενίν. Είναι άραγε αυτό και το δικό μας πεπρωμένο; Μας βασανίζει η διεθνής σιωπή. Οι ηγέτες του λεγόμενου «ελεύθερου κόσμου», ο ένας μετά τον άλλον, έχουν συμπαραταχθεί, δίνοντας το πράσινο φως γι’ αυτή τη γενοκτονία σε βάρος ενός αιχμάλωτου λαού. Της προσφέρουν κάλυψη. Όχι μόνο έσπευσαν να καταβάλουν προκαταβολικά τον λογαριασμό, αλλά συγκαλύπτουν την αλήθεια και το νόημα όσων συμβαίνουν, παρέχοντας πολιτική κάλυψη. Και σαν να μην έφτανε αυτό, χρειάστηκε να προστεθεί ένα ακόμα επίπεδο: η θεολογική κάλυψη. Με τη Δυτική Εκκλησία στο προσκήνιο.
Η Νοτιοαφρικανική Εκκλησία μάς δίδαξε την έννοια της «Κρατικής Θεολογίας». Είναι «αυτή που δικαιολογεί θεολογικά το κατεστημένο: τον ρατσισμό, τον καπιταλισμό και τον ολοκληρωτισμό». Και το κάνει καταχρώμενη θεολογικές ιδέες και βιβλικά κείμενα για χάρη των δικών της πολιτικών στόχων.
Εδώ στην Παλαιστίνη, ακόμα και η ίδια η Βίβλος – το πιο δικό μας ιερό κείμενο – έχει μετατραπεί σε όπλο εναντίον μας. Στην Παλαιστίνη έχουμε μια δική μας ορολογία γι’ αυτό: κάνουμε λόγο για Αυτοκρατορία. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη θεολογία της Αυτοκρατορίας. Μια μασκαρεμένη διεκδίκηση ανωτερότητας, υπεροχής, ξεχωριστής «εκλογής», προνομιακών δικαιωμάτων, κάποιες φορές εξωραϊσμένων με λέξεις όπως αποστολή και ευαγγελισμός, πλήρωση της προφητείας, διάδοση της προσωπικής και πολιτικής ελευθερίας. Η θεολογία της Αυτοκρατορίας μετατρέπεται έτσι σε ένα πανίσχυρο εργαλείο μεταμφίεσης της καταπίεσης υπό το ένδυμα της θείας επικύρωσης. Χωρίζουν τους ανθρώπους σε «εμείς» και «αυτοί».
Απανθρωποποιούν και δαιμονοποιούν. Μιλούν για μια γη χωρίς ανθρώπους, ακόμα κι όταν γνωρίζουν καλά ότι η γη αυτή κατοικείται από συγκεκριμένους ανθρώπους – έναν συγκεκριμένο λαό. Ζητούν την εκκένωση της Γάζας, με τον ίδιο τρόπο που αποκάλεσαν «θείο θαύμα» την εθνοκάθαρση του 1948. Ζητούν από μας τους Παλαιστίνιους να πάμε στην Αίγυπτο, ίσως και στην Ιορδανία, ή ακόμα και να πέσουμε στη Θάλασσα. Γιατί όχι;
«Κύριε, θέλεις να ζητήσουμε φωτιά να πέσει από τον ουρανό και να τους καταστρέψει;»
(Κατά Λουκάν, 9,54). Έτσι μιλούν για μας. Αυτή είναι η θεολογία της Αυτοκρατορίας. Σ’ αυτόν τον πόλεμο βεβαιωθήκαμε ότι ο κόσμος δεν μας βλέπει σαν ίσους. Ίσως φταίει το χρώμα του δέρματός μας. Ίσως φταίει ότι βρισκόμαστε στη λάθος πλευρά της πολιτικής εξίσωσης. Ούτε καν η εν Χριστώ συγγένειά μας δεν στάθηκε ικανή να μας προστατεύσει.
Όπως ειπώθηκε, αν χρειάζεται να σκοτωθούν 100 Παλαιστίνιοι για να πετύχουμε έστω και έναν «μαχητή της Χαμάς», τότε ας είναι έτσι! Στα μάτια τους δεν είμαστε ανθρώπινα όντα. (Όμως στα μάτια του Θεού… δεν μπορεί κανείς να μας πει πως δεν είμαστε!) Ο ρατσισμός του δυτικού κόσμου είναι διαφανής και αποκρουστικός! Το ίδιο και η υποκρισία του. Ό,τι λέμε οι Παλαιστίνιοι το ακούνε πάντα με καχυποψία και επιφύλαξη.
Όχι! Δεν μας αντιμετωπίζουν ισότιμα. Ενώ, την άλλη πλευρά, παρά το ιστορικό της ξεκάθαρης παραπληροφόρησης, τη θεωρούν σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις σαν ειλικρινή!
Και σε ό,τι αφορά τους Ευρωπαίους φίλους… Δεν θέλω να ξανακούσω ποτέ τα κηρύγματά σας περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ή περί Διεθνούς Δικαίου. Εμείς δεν είμαστε λευκοί – οπότε, σύμφωνα με τη λογική σας, όλα αυτά δεν ισχύουν στη δική μας περίπτωση.
Σ’ αυτόν τον πόλεμο, η πλειονότητα των Χριστιανών στον Δυτικό κόσμο φρόντισε ώστε η Αυτοκρατορία να έχει τη θεολογία που χρειάζεται. Είναι αυτοάμυνα, μας είπαν! (Πώς; Ρωτάω εγώ.)
Στη σκιά της Αυτοκρατορίας κατάφεραν να μετατρέψουν τον αποικιοκράτη σε θύμα και τον αποικιοκρατούμενο στον επιτιθέμενο. Ξεχάσαμε άραγε ότι το κράτος αυτό χτίστηκε στα ερείπια πόλεων και χωριών, εκεί που έμεναν αυτοί ακριβώς που σήμερα βρίσκονται στη Γάζα;
Είμαστε εξοργισμένοι με τη συνενοχή της εκκλησίας. Και ας το πούμε καθαρά. Η σιωπή είναι συνενοχή, και οι κενές εκκλήσεις για ειρήνη χωρίς κατάπαυση του πυρός και τερματισμό της κατοχής, καθώς και οι ρηχές κουβέντες ενσυναίσθησης χωρίς συγκεκριμένη δράση – όλα αυτά είναι κάτω από το λάβαρο της συνενοχής. Γι’ αυτό εγώ έχω ετούτο να σας πω: Η Γάζα σήμερα έχει γίνει η ηθική πυξίδα του κόσμου. Η Γάζα πριν την 7η Οκτωβρίου ήταν η επίγεια κόλαση.
Αν δεν είστε συγκλονισμένοι από αυτό που συμβαίνει· αν δεν είστε έως το μεδούλι σας συγκλονισμένοι – τότε κάτι δεν πάει καλά με την ανθρωπιά σας. Αν εμείς οι Χριστιανοί δεν είμαστε εξοργισμένοι απ’ αυτή τη γενοκτονία, καθώς και από τη μετατροπή της Βίβλου σε όπλο για τη δικαίωσή της, τότε κάτι δεν πάει καλά με τη χριστιανική μας μαρτυρία.
Διακυβεύεται η αξιοπιστία του Ευαγγελίου! Αν δεν μπορείτε να ονομάσετε αυτή τη γενοκτονία με το όνομά της, το βάρος της θα πέσει επάνω σας. Θα είναι η αμαρτία σας. Και θα είναι το σκοτάδι με το οποίο οικειοθελώς ταυτίζεστε.
Υπάρχουν και κάποιοι που δεν ζητούν ούτε καν κατάπαυση του πυρός…
Σας λυπάμαι. Εμείς θα τη βρούμε την άκρη. Παρά το τεράστιο πλήγμα που υφιστάμεθα, εμείς θα ανακάμψουμε. Και μέσα απ’ αυτή την καταστροφή εμείς θα σηκωθούμε και θα ορθοποδήσουμε ξανά. Θα κάνουμε αυτό που κάναμε πάντα ως Παλαιστίνιοι – αν και αυτό το τωρινό είναι μακράν το βαρύτερο από τα πλήγματα που έχουμε δεχτεί εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά, επανέρχομαι, λυπάμαι εσάς που είστε συνένοχοι. Θα μπορέσετε άραγε ποτέ να συνέλθετε από αυτό;
Η φιλανθρωπία σας ΜΕΤΑ τη γενοκτονία, οι εκδηλώσεις του πόσο συγκλονισμένοι είστε, όλα αυτά, δεν έχουν καμία σημασία. Και οι μετέπειτα δηλώσεις μετανοίας δεν θα είναι αρκετές. Δεν πρόκειται να δεχτούμε τη συγγνώμη σας μετά τη γενοκτονία. Ό,τι έγινε, έγινε.
Θέλω να κοιταχτείτε στον καθρέφτη… και να αναρωτηθείτε: Εγώ πού ήμουν; Για τους φίλους που είναι εδώ μαζί μας… Έχετε αφήσει τις οικογένειές σας και τις εκκλησίες σας για να είστε εδώ μαζί μας. Εκφράζετε τη συντροφικότητά σας σωματικά – αλληλεγγύη που έχει κόστος. «Ήμασταν στη φυλακή και μας επισκεφτήκατε» (Κατά Ματθαίον, 25,36). Τι μεγάλη διαφορά από τη σιωπή και τη συνενοχή των άλλων. Η παρουσία σας εδώ είναι η ουσία της αλληλεγγύης. Η επίσκεψή σας μάς έχει ήδη αφήσει μια εντύπωση που δεν θα μπορέσει κανείς ποτέ να μας την πάρει. Με τη δική σας μεσολάβηση μας μίλησε ο Θεός και μας είπε πως «δεν είμαστε εγκαταλελειμμένοι» (Προς Κορινθίους Β΄, 4,9). Όπως είπε το πρωί ο π. Ραμί της Καθολικής Εκκλησίας, ήρθατε στη Βηθλεέμ, και όπως οι Μάγοι μάς φέρατε δώρα, αλλά δώρα που είναι πιο πολύτιμα από το χρυσό, το λιβάνι και το μύρο. Φέρατε το δώρο της αγάπης και της αλληλεγγύης.
Το χρειαζόμασταν. Γιατί αυτή την περίοδο, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, αυτό που μας ταράζει είναι η σιωπή του Θεού. Αυτούς τους δύο τελευταίους μήνες οι θρηνητικοί Ψαλμοί έχουν γίνει πολύτιμος σύντροφος καθώς κραυγάζουμε: Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί εγκατέλειψες τη Γάζα; Γιατί αποστρέφεις το πρόσωπό σου από τη Γάζα;
Μέσα στον πόνο μας, την αγωνία και τον θρήνο, αναζητήσαμε τον Θεό και τον βρήκαμε κάτω από τα ερείπια της Γάζας. Ο Ιησούς έγινε το θύμα της βίας της Αυτοκρατορίας.
Βασανίστηκε. Σταυρώθηκε. Έτρεξε το αίμα του ενώ οι άλλοι παρακολουθούσαν. Θανατώθηκε και έβγαλε φωνή πόνου μεγάλη: Θεέ μου, πού είσαι;
Σήμερα στη Γάζα ο Θεός είναι κάτω από τα ερείπια. Και αυτές τις Χριστιανικές ημέρες, καθώς αναζητούμε τον Ιησού, δεν πρόκειται να τον βρούμε στο πλάι της Ρώμης, αλλά από τη δική μας πλευρά του τείχους. Σε μια σπηλιά, με μια απλή οικογένεια. Ευάλωτο· μετά βίας και ως εκ θαύματος να έχει επιβιώσει από τη σφαγή· ανάμεσα σε μια οικογένεια προσφύγων. Εκεί θα τον βρούμε τον Ιησού.
Εάν ο Ιησούς ήταν να γεννηθεί στις μέρες μας, θα γεννιόταν κάτω από τα ερείπια της Γάζας. Την ώρα που εμείς δοξάζουμε την υπερηφάνεια και τον πλούτο, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια…
Όταν εμείς βασιζόμαστε στη δύναμη, στην ισχύ, και στα όπλα, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια…
Όταν εμείς δικαιολογούμε, εκλογικεύουμε, και θεολογούμε υπέρ του βομβαρδισμού παιδιών, ο Ιησούς είναι κάτω από τα ερείπια…
Ο Ιησούς Χριστός είναι κάτω από τα ερείπια. Αυτός είναι ο δικός του τρόπος. Τότε είναι σαν στο σπίτι του. Όταν είναι με τους περιθωριοποιημένους, αυτούς που υποφέρουν, τους καταπιεσμένους, τους εκτοπισμένους. Αυτός είναι ο τρόπος του.
Προσπαθώ πολλές φορές να στοχαστώ με το νου μου πάνω σε αυτή την εμβληματική εικόνα… Ο Θεός μαζί μας, με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. ΑΥΤΗ είναι η σάρκωση. Μέσα στα χαλάσματα. Στο αίμα. Στη φτώχεια.
Αυτό το μικρό παιδί είναι η ελπίδα και η έμπνευσή μας. Κοιτάμε και τον βλέπουμε σε κάθε σκοτωμένο παιδί, και σε κάθε παιδί που ανασύρεται κάτω από τα ερείπια. Καθώς ο κόσμος συνεχίζει να απορρίπτει τα παιδιά της Γάζας, ο Ιησούς λέει: «ό,τι κάνατε για έναν από τους αδελφούς και τις αδελφές μου, τους πιο ασήμαντους, το κάνατε σε μένα.» (Κατά Ματθαίον, 25,40). «Το κάνατε σ’ ΕΜΕΝΑ». Ο Ιησούς δεν τους αποκαλεί απλώς δικούς του· είναι αυτοί!
Κοιτάμε τη αγία οικογένεια και τη βλέπουμε σε κάθε οικογένεια εκτοπισμένη και περιπλανώμενη, άστεγη πια και σε απόγνωση. Και ενώ ο κόσμος συζητά για τη μοίρα των ανθρώπων της Γάζας σαν να είναι κουτιά ξεχασμένα σε ένα γκαράζ, ο Θεός στη χριστουγεννιάτικη αφήγηση συμμερίζεται τη μοίρα τους. Βαδίζει μαζί τους, και τους αποκαλεί δικούς του.
Αυτή η φάτνη έχει να κάνει με την ανθεκτικότητα – صمود. Η ανθεκτικότητα του Ιησού βρίσκεται στην πραότητα του· στην αδυναμία και την ευαλωτότητα. Το μεγαλείο της σάρκωσης έγκειται στην αλληλεγγύη της με τους περιθωριοποιημένους. Ανθεκτικότητα, γιατί αυτό το μικρό παιδί σηκώθηκε μέσα από τον πόνο, την καταστροφή, το σκοτάδι και τον θάνατο, για να έρθει αντιμέτωπο με τις Αυτοκρατορίες· να ομολογήσει την αλήθεια έναντι της ισχύος, και να καταφέρει μια αιώνια νίκη επί του θανάτου και του σκότους.
Αυτό θα πει Χριστούγεννα σήμερα στην Παλαιστίνη, και αυτό είναι το χριστουγεννιάτικο μήνυμα. Δεν πρόκειται για τον χοντρούλη Άη Βασίλη, τα δέντρα, τα δώρα, τα φώτα… κτλ.
Θεέ μου, πώς διαστρεβλώσαμε έτσι το νόημα των Χριστουγέννων. Πώς έχουμε εμπορευματοποιήσει τα Χριστούγεννα. Ήμουν στις ΗΠΑ τον περασμένο μήνα, την πρώτη Δευτέρα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών, και έμεινα κατάπληκτος από την ποσότητα των χριστουγεννιάτικων διακοσμήσεων, των φώτων, και κάθε λογής εμπορικών αγαθών. Δεν μπορούσα να μην σκεφτώ: Σε μας στέλνουν βόμβες, ενώ αυτοί γιορτάζουν στη χώρα τους τα Χριστούγεννα. Στην πατρίδα τους τραγουδούν για τον Πρίγκιπα της Ειρήνης, ενώ στη δική μας πατρίδα παίζουν το τύμπανο του πολέμου.
Χριστούγεννα στη Βηθλεέμ, στη γενέτειρα του Ιησού Χριστού, είναι τούτη εδώ η φάτνη. Αυτό είναι το μήνυμά μας προς τον κόσμο σήμερα. Είναι ένα ευαγγελικό μήνυμα, ένα αληθινό και αυθεντικό χριστουγεννιάτικο μήνυμα, για τον Θεό που δεν έμεινε σιωπηλός, αλλά είπε τον λόγο του, και ο δικός του Λόγος είναι ο Ιησούς. Γεννημένος ανάμεσα στους κατεχόμενους και περιθωριοποιημένους. Είναι αλληλέγγυος με μας την ώρα του πόνου και της συντριβής μας.
Αυτή η φάτνη είναι το μήνυμά μας στον κόσμο σήμερα – και είναι απλώς αυτό: ότι αυτή η γενοκτονία πρέπει να σταματήσει ΤΩΡΑ. Ας επαναλάβουμε στον κόσμο: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ αυτή τη Γενοκτονία ΤΩΡΑ.
Αυτή είναι η έκκλησή μας. Αυτό είναι το αίτημά μας. Αυτή είναι η προσευχή μας… Hear oh God. Amen.
—-
Christ in the Rubble…
A Liturgy of Lament by Rev. Dr. Munther Isaac
Evangelical Lutheran Christmas Church Bethlehem
Saturday, December 23rd, 2023
(πηγή:Red Letter Christians)
We are angry…
We are broken…
This should have been a time of joy; instead, we are mourning. We are fearful.
20,000 killed. Thousands under the rubble still. Close to 9,000 children killed in the most brutal ways. Day after day after day. 1.9 million displaced! Hundreds of thousands of homes were destroyed. Gaza as we know it no longer exists. This is an annihilation. A genocide.
The world is watching; Churches are watching. Gazans are sending live images of their own execution. Maybe the world cares? But it goes on…
We are asking, could this be our fate in Bethlehem? In Ramallah? In Jenin? Is this our destiny too?
We are tormented by the silence of the world. Leaders of the so-called “free” lined up one after the other to give the green light for this genocide against a captive population. They gave the cover. Not only did they make sure to pay the bill in advance, they veiled the truth and context, providing political cover. And, yet another layer has been added: the theological cover with the Western Church stepping into the spotlight.
The South African Church taught us the concept of “The state theology,” defined as “the theological justification of the status quo with its racism, capitalism and totalitarianism.” It does so by misusing theological concepts and biblical texts for its own political purposes.
Here in Palestine, the Bible is weaponized against. Our very own sacred text. In our terminology in Palestine, we speak of the Empire. Here we confront the theology of the Empire. A disguise for superiority, supremacy, “chosenness,” and entitlement. It is sometimes given a nice cover using words like mission and evangelism, fulfillment of prophecy, and spreading freedom and liberty. The theology of the Empire becomes a powerful tool to mask oppression under the cloak of divine sanction. It divides people into “us” and “them.” It dehumanizes and demonizes. It speaks of land without people even when they know the land has people – and not just any people. It calls for emptying Gaza, just like it called the ethnic cleansing in 1948 “a divine miracle.” It calls for us Palestinians to go to Egypt, maybe Jordan, or why not just the sea?
“Lord, do you want us to command fire to come down from heaven and consume them?” they said of us. This is the theology of Empire.
This war has confirmed to us that the world does not see us as equal. Maybe it is the color of our skin. Maybe it is because we are on the wrong side of the political equation. Even our kinship in Christ did not shield us. As they said, if it takes killing 100 Palestinians to get a single “Hamas militant” then so be it! We are not humans in their eyes. (But in God’s eyes… no one can tell us we are not!)
The hypocrisy and racism of the Western world is transparent and appalling! They always take the words of Palestinians with suspicion and qualification. No, we are not treated equally. Yet, the other side, despite a clear track record of misinformation, is almost always deemed infallible!
To our European friends. I never ever want to hear you lecture us on Human rights or international law again. We are not white – it does not apply to us according to your own logic.
In this war, the many Christians in the Western world made sure the Empire has the theology needed. It is self-defense, we were told! (And I ask How?)
In the shadow of the Empire, they turned the colonizer into the victim, and the colonized into the aggressor. Have we forgotten that the state was built on the ruins of the towns and villages of those very same Gazans?
We are outraged by the complicity of the church. Let it be clear: Silence is complicity, and empty calls for peace without a ceasefire and end to occupation, and the shallow words of empathy without direct action — are all under the banner of complicity. So here is my message: Gaza today has become the moral compass of the world. Gaza was hell on earth before October 7th.
If you are not appalled by what is happening; if you are not shaken to your core – there is something wrong with your humanity. If we, as Christians, are not outraged by this genocide, by the weaponizing of the Bible to justify it, there is something wrong with our Christian witness, and compromising the credibility of the Gospel!
If you fail to call this a genocide. It is on you. It is a sin and a darkness you willingly embrace.
Some have not even called for a ceasefire…
I feel sorry for you. We will be ok. Despite the immense blow we have endured, we will recover. We will rise and stand up again from the midst of destruction, as we have always done as Palestinians, although this is by far the biggest blow we have received in a long time.
But again, for those who are complicit, I feel sorry for you. Will you ever recover from this?
Your charity, your words of shock AFTER the genocide, won’t make a difference. Words of regret will not suffice for you. We will not accept your apology after the genocide. What has been done, has been done. I want you to look at the mirror… and ask: where was I?
To our friends who are here with us: You have left your families and churches to be with us. You embody the term accompaniment – a costly solidarity. “We were in prison and you visited us.” What a stark difference from the silence and complicity of others. Your presence here is the meaning of solidarity. Your visit has already left an impression that will never be taken from us. Through you, God has spoken to us that “we are not forsaken.” As Father Rami of the Catholic Church said this morning, you have come to Bethlehem, and like the Magi, you brought gifts with, but gifts that are more precious than gold, frankincense, and myrrh. You brought the gift of love and solidarity.
We needed this. For this season, maybe more than anything, we were troubled by the silence of God. In these last two months, the Psalms of lament have become a precious companion. We cried out: My God, My God, we have you forsaken Gaza? Why do you hide your face from Gaza?
In our pain, anguish, and lament, we have searched for God, and found him under the rubble in Gaza. Jesus became the victim of the very same violence of the Empire. He was tortured. Crucified. He bled out as others watched. He was killed and cried out in pain – My God, where are you?
In Gaza today, God is under the rubble.
And in this Christmas season, as we search for Jesus, he is to be found not on the side of Rome, but our side of the wall. In a cave, with a simple family. Vulnerable. Barely, and miraculously surviving a massacre. Among a refugee family. This is where Jesus is found.
If Jesus were to be born today, he would be born under the rubble in Gaza. When we glorify pride and richness, Jesus is under the rubble…
When we rely on power, might, and weapons, Jesus is under the rubble…
When we justify, rationalize, and theologize the bombing of children, Jesus is under the rubble…
Jesus is under the rubble. This is his manger. He is at home with the marginalized, the suffering, the oppressed, and displaced. This is his manger.
I have been looking, contemplating on this iconic image…. God with us, precisely in this way. THIS is the incarnation. Messy. Bloody. Poverty.
This child is our hope and inspiration. We look and see him in every child killed and pulled from under the rubble. While the world continues to reject the children of Gaza, Jesus says: “just as you did it to one of the least of these brothers and sisters of mine, you did it to me.” “You did to ME.” Jesus not only calls them his own, he is them!
We look at the holy family and see them in every family displaced and wandering, now homeless in despair. While the world discusses the fate of the people of Gaza as if they are unwanted boxes in a garage, God in the Christmas narrative shares in their fate; He walks with them and calls them his own.
This manger is about resilience – صمود. The resilience of Jesus is in his meekness; weakness, and vulnerability. The majesty of the incarnation lies in its solidarity with the marginalized. Resilience because this very same child, rose up from the midst of pain, destruction, darkness and death to challenge Empires; to speak truth to power and deliver an everlasting victory over death and darkness.
This is Christmas today in Palestine and this is the Christmas message. It is not about Santa, trees, gifts, lights… etc. My goodness how we twisted the meaning of Christmas. How we have commercialized Christmas. I was in the USA last month, the first Monday after Thanksgiving, and I was amazed by the amount of Christmas decorations and lights, all the and commercial goods. I couldn’t help but think: They send us bombs, while celebrating Christmas in their land. They sing about the prince of peace in their land, while playing the drum of war in our land.
Christmas in Bethlehem, the birthplace of Jesus, is this manger. This is our message to the world today. It is a gospel message, a true and authentic Christmas message, about the God who did not stay silent, but said his word, and his Word is Jesus. Born among the occupied and marginalized. He is in solidarity with us in our pain and brokenness.
This manger is our message to the world today – and it is simply this: this genocide must stop NOW. Let us repeat to the world: STOP this Genocide NOW.
This is our call. This is our plea. This is our prayer. Hear oh God. Amen.
