Δημοσίευση:10/11/2023
Θέμης Τζήμας (https://kosmodromio.gr/2023/11/10/οι-μακρόχρονες-συνέπειες)
Αυτός ο πόλεμος θα αλλάξει το συσχετισμό ισχύος στη Μ. Ανατολή και διεθνώς. Ισραήλ και ΗΠΑ θα «ξυπνήσουν» σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο.
(Σκίτσο του Άλαν ΜακΝτόναλντ (ΗΠΑ) με τίτλο: Τανκς)
Πολλές φορές συνηθίζουμε να αναλύουμε τις διεθνείς σχέσεις μέσα από ένα λανθασμένο ρεαλισμό, δηλαδή μέσα από τη μονοδιάστατη θεοποίηση της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος. Παρότι πρόκειται για αναμφιβόλως σημαντικά μεγέθη, η προσήλωση μόνο σε αυτά, χωρίς (ακόμα χειρότερα) να λαμβάνεται υπόψη η δυναμική τους σε βάθος χρόνου, οδηγεί σε εντελώς λανθασμένα συμπεράσματα. Όσο και αν φαίνεται υποδεέστερης σημασίας, η ηθική διάσταση της διεθνούς πολιτικής κάθε κράτους και ακόμα περισσότερο των ισχυρότερων κρατών είναι εξαιρετικής σημασίας.
Βεβαίως, η ηθική των κρατών αρθρώνεται διαφορετικά από ό,τι των ανθρώπων στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Αυτό όμως δεν αναιρεί το ότι υπάρχει. Η ηθική των κρατών και των μεγάλων ή παγκοσμίων δυνάμεων αποτελεί συνάρτηση του κατά πόσο ακολουθούν τη διακηρυγμένη κυρίαρχη ιδεολογία τους (πόσο αξιόπιστα είναι) και της ικανότητάς τους να διαμορφώνουν συναινέσεις γύρω από τις πολιτικές τους. Καμία μεγάλη δύναμη δεν μπορεί να διατηρεί ή και να διευρύνει την κυριαρχία της μόνο χάρη στη βία (ή την απειλή αυτής) και στον εκφοβισμό και να ελπίζει ότι θα διατηρεί ένα αγεφύρωτο χάσμα ισχύος στο διηνεκές με κάθε αντίπαλό της.
Η στάση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους (ή τουλάχιστον των περισσοτέρων εξ αυτών), δηλαδή της «Δύσης» στον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Παλαιστινιακής Αντίστασης αποτελεί το σημείο της εντονότερης και καθαρότερης ηθικής κατάρρευσής τους σε παγκόσμια κλίμακα. Η αμερικανική προτίμηση προς το Ισραήλ δεν είναι ούτε καινούργια, ούτε άγνωστη. Ως αποικιακό σχέδιο, το Ισραήλ είναι ταυτοχρόνως ο βασικός τοποτηρητής των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή και ένας παίχτης με δυσανάλογα μεγάλη (ως προς το μέγεθός του) επιρροή στα κέντρα λήψης αποφάσεων του εσωτερικού των ΗΠΑ. Αυτό που είναι καινούριο είναι ότι πλέον το Ισραήλ υλοποιεί επισήμως μια πολιτική που καλεί τους Παλαιστινίους να διαλέξουν μεταξύ εθνοκάθαρσης και γενοκτονίας. Το κάνει και το διακηρύσσει.
Έχοντας σκοτώσει πάνω από 10.000 Παλαιστινίους (ανάμεσά τους πάνω από 4.000 παιδιά) σε μόλις τριάντα ημέρες, σε συνέχεια μιας βάρβαρης, φασιστικής πολιτικής απαρτχάιντ χρόνων, το Ισραήλ αυτές τις μέρες δεν τηρεί ούτε τα προσχήματα ως προς τη γενοκτονική πολιτική. Το γεγονός από την άλλη ότι οι ΗΠΑ δημοσίως όχι απλώς εξοπλίζουν και χρηματοδοτούν αυτήν την πολιτική, αλλά και αντιτίθενται σε κάθε έκκληση για κατάπαυση πυρός (την οποία αν απαιτούσαν οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επιβάλουν κιόλας στο Ισραήλ) προκαλεί μια διπλή μεγάλη ζημιά στην ισχύ της Ουάσιγκτον και της «Δύσης»: η πρώτη αφορά τις «δημόσιες σχέσεις» τους, καθώς αποδεικνύεται η υποκρισία τους, όποτε αναφέρονται σε διεθνές δίκαιο, «φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων», «ανθρώπινα δικαιώματα» κλπ. Η δεύτερη και σημαντικότερη ζημιά έχει να κάνει με το ότι οι ΗΠΑ χάνουν κάθε δυνατότητα να διαμεσολαβούν και να επιλύουν συγκρούσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Οι ΗΠΑ συνομιλούν με το μισό μέρος της πολεμικής εξίσωσης και μάλιστα δείχνουν να σύρονται από αυτό. Αποτελώντας τον ισχυρότερο σύμμαχο-πάτρωνα του Ισραήλ, ταυτοχρόνως διαδραματίζουν και τον πλέον «βρόμικο» ρόλο στο πλευρό του. Το γεγονός ότι συνομιλούν με ορισμένες αραβικές ηγεσίες, περισσότερο εκθέτει τις τελευταίες στους λαούς τους, παρά τους προσδίδει το οποιοδήποτε κύρος. Είναι άλλα κράτη, όπως η Ρωσία, η Κίνα εκείνα τα οποία όχι μόνο μπορούν να επικοινωνήσουν αποτελεσματικώς και με τον «άξονα της αντίστασης», αλλά (το κυριότερο) αποκτούν ικανότητες και θέση διπλωματικών διαμεσολαβητών μιας κάποιας αξιοπιστίας.
Αυτό δε που αλλάζει τα πράγματα ακόμα περισσότερο είναι η εξής βασική διαφοροποίηση: πλέον οι ΗΠΑ δεν είναι τόσο αδιαμφισβήτητα ισχυρές, ώστε οι «σύμμαχοί» τους να είναι υποχρεωμένοι να ανέχονται (και μάλιστα αδιαμαρτύρητα) τον ρόλο τους και οι εχθροί τους να τρομοκρατούνται. Η ενίσχυση της Κίνας και της Ρωσίας προσφέρει και άλλες επιλογές, πολύ δημοφιλέστερες μεταξύ των λαών τους. Η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, η Τουρκία και η Χεζμπολάχ αποτελούν παραδείγματα (με διαφορετικές αφετηρίες και διαφορετικούς τρόπους) του γεγονότος ότι οι ικανότητες πειθαναγκασμού των ΗΠΑ μειώνονται, τη στιγμή που ηθικώς έχουν καταρρεύσει σε διεθνές επίπεδο ως συνένοχες μια εξελισσόμενης γενοκτονίας.
Στην εξέλιξη αυτού του δρόμου (και εφόσον δεν περάσουμε στη φάση μιας κατακλυσμιαίας αντιπαράθεσης) η ηθική κατάρρευση των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με το μετριασμό ή και αναίρεση του υπέρ τους συσχετισμού ισχύος σε παγκόσμια κλίμακα, θα μεγαλώσουν τον πειρασμό κρατών όπως είναι η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία να φλερτάρουν περισσότερο με τον αναδυόμενο κόσμο. Η υποδοχή του επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη Σαουδική Αραβία και στην Τουρκία είναι εύγλωττη.
Οι ΗΠΑ και η «Δύση» καταρρέουν ηθικώς λόγω της ενοχής τους για την επιχειρούμενη γενοκτονία στη Γάζα και της καταστολής την οποία χρησιμοποιούν στο εσωτερικό τους, ενώ το στρατιωτικό τους πλεονέκτημα εξισορροπείται έως εξαφανίζεται. Δεν ελέγχουν το πεδίο των μαχών και δεν ελέγχουν (όχι πλήρως, εξ ου και προσφεύγουν σε ανοιχτή λογοκρισία) το πεδίο της επικοινωνίας. Αυτός ο πόλεμος, ο τόσος τραγικός και αιματηρός, θα αλλάξει το συσχετισμό ισχύος και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και δια αυτής διεθνώς. Στο τέλος του το Ισραήλ και οι ΗΠΑ θα «ξυπνήσουν» σε έναν πολύ διαφορετικό κόσμο. Ο πλανήτης θα μισεί τα δύο κράτη και θα ταυτοχρόνως θα τα βλέπει ως πολύ λιγότερο ισχυρά ή και ως πολύ περισσότερο αδύναμα.
