Δύο γεγονότα που συνέβησαν στον Δήμο οπωσδήποτε απαιτούν συζήτηση. Έχουν συναφείς θεματικές: η παρουσίαση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) από τον Υφυπουργό Ν. Ταγαρά και η έγκριση του ΣΧΟΟΑΠ Ευρωστίνης από το Δημοτικό Συμβούλιο.
Α. Ο ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΕΥΡΟΣ ΕΝΟΣ ΔΗΜΟΥ.
Είναι ένα σχέδιο που πάνω στο έδαφος ορίζει μετασχηματισμούς και ανακατατάξεις, ιεραρχήσεις των τοπικών παραγωγικών χώρων, υποδομών, οικισμών. Χαράζει στο έδαφος διαρθρωτικές αλλαγές, ώστε α) αποδίδοντας αξία σε προνομιακούς πόρους και β) υποβοηθώντας υστερούντες συντελεστές της τοπικής ιδιαιτερότητας, να κατευθύνεται το συνολικό τοπικό σύστημα στην ευημερία, στην κοινωνική ισορροπία. Στις συνθήκες της χώρας, με έντονες χωροταξικές δυσπλασίες, τον συγκεντρωτισμό, την περιθωριοποίηση της εκτός Αθηνών Ελλάδας, τις συνθήκες που επιβάλλονται από την παγκοσμιοποίηση και συρρικνώνουν τις δυνατότητες αποφάσεων των κρατών, οδηγούμαστε στην ανάγκη αναζήτησης των στρατηγικών ικανοτήτων της ανάπτυξης δημοτικών ενοτήτων και μικροπεριφερειών, με την επιστροφή κοινοτιστικών αντιλήψεων στις σύγχρονες καινοτομικές διαστάσεις τους. Με στόχο την κοινωνική βιωσιμότητα. Αυτές μας οδηγούν στον πολεοδομικό, χωροταξικό και οικονομικό προγραμματισμό, με όλα τα τεχνικοεπιστημονικά εργαλεία. Τέλος, επιστρέφω στον καθηγητή Λουίτζι Μάτσα για τον οποίο «αρχή σχεδιασμού είναι η οπτική του συνόλου, η εφαρμογή στον χώρο ενός πολιτικού προγράμματος». Και πολιτική είναι πρόγραμμα και επαναπροσδιορισμός αξιών, της συμπεριφοράς των ανθρώπων, που με την δημόσια συζήτηση, την επιλογή στόχων, επιτρέπουν την απελευθέρωση της κοινωνικής δυναμικής.
Είναι ένα σχέδιο που πάνω στο έδαφος ορίζει μετασχηματισμούς και ανακατατάξεις, ιεραρχήσεις των τοπικών παραγωγικών χώρων, υποδομών, οικισμών. Χαράζει στο έδαφος διαρθρωτικές αλλαγές, ώστε α) αποδίδοντας αξία σε προνομιακούς πόρους και β) υποβοηθώντας υστερούντες συντελεστές της τοπικής ιδιαιτερότητας, να κατευθύνεται το συνολικό τοπικό σύστημα στην ευημερία, στην κοινωνική ισορροπία. Στις συνθήκες της χώρας, με έντονες χωροταξικές δυσπλασίες, τον συγκεντρωτισμό, την περιθωριοποίηση της εκτός Αθηνών Ελλάδας, τις συνθήκες που επιβάλλονται από την παγκοσμιοποίηση και συρρικνώνουν τις δυνατότητες αποφάσεων των κρατών, οδηγούμαστε στην ανάγκη αναζήτησης των στρατηγικών ικανοτήτων της ανάπτυξης δημοτικών ενοτήτων και μικροπεριφερειών, με την επιστροφή κοινοτιστικών αντιλήψεων στις σύγχρονες καινοτομικές διαστάσεις τους. Με στόχο την κοινωνική βιωσιμότητα. Αυτές μας οδηγούν στον πολεοδομικό, χωροταξικό και οικονομικό προγραμματισμό, με όλα τα τεχνικοεπιστημονικά εργαλεία. Τέλος, επιστρέφω στον καθηγητή Λουίτζι Μάτσα για τον οποίο «αρχή σχεδιασμού είναι η οπτική του συνόλου, η εφαρμογή στον χώρο ενός πολιτικού προγράμματος». Και πολιτική είναι πρόγραμμα και επαναπροσδιορισμός αξιών, της συμπεριφοράς των ανθρώπων, που με την δημόσια συζήτηση, την επιλογή στόχων, επιτρέπουν την απελευθέρωση της κοινωνικής δυναμικής.
Β. ΤΑ ΑΦΕΤΗΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΤΠΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΑΝ.
Όλη η παρουσίαση από τον Υφυπουργό και τον Γ.Γ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ κ. Ε. Μπακογιάννη επικεντρώθηκε στην εξυπηρέτηση του πολίτη, στην εξασφάλιση της ιδιοκτησίας του, στην ευχέρεια να βγάζει πιο γρήγορα οικοδομικές άδειες κλπ. Απαντούσε στην αγάπη του Έλληνα προς την μικροϊδιοκτησία του και όχι κυρίως στην αναδιάταξη της μεγάλης κοινωνικής ιδιοκτησίας, όπως τα καθήκοντά μας απέναντι σε αυτήν τα ορίσαμε παραπάνω. Το λαϊκίστικο χάιδεμα του ατομικίστικου ιδιοκτησιακού αξιακού σε αντίθεση με την ανάγκη προβολής ενός αποτυπωμένου στο έδαφος αναγεννητικού σχεδίου αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο το περί «ατομικής ευθύνης», τόσο έντονα προβαλλόμενη στην διάρκεια της πανδημίας. Αυτή ήταν και η εισαγωγή ενός κειμένου μου το 2009 που τότε συζητήθηκε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Ξυλοκάστρου. Εν τέλει, από την παρουσίαση του ΤΠΣ: προβλήθηκε «επιστημονικά» η νομοθεσμική επικύρωση του υπάρχοντος μοντέλου υπανάπτυξης της χώρας με δόλωμα την αποδοχή του από τον ατομικιστικό εγκλωβισμό του πολίτη. Όμως η κοινωνική πρόοδος είναι επιτεύξιμη, όταν ατομικές προσδοκίες μεταφέρονται ως δημόσιες θεματικές.
Γ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΟΑΠ ΔΗΜΟΥ ΕΥΡΩΣΤΙΝΗΣ
Δεν φάνηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο να ενδιαφέρθηκε κάποιος να μελετήσει το προτεινόμενο ΣΧΟΟΑΠ. Αμφιβάλω αν, πέρα από δυο – τρεις, κατάλαβαν τι συζητούσαν. Μάλιστα η κ. Αδαμοπούλου ενώ αποκάλυψε ότι δεν γνωρίζει τα θέματα ουσίας της μελέτης, (ρώτησε τον εισηγητή ποια είναι), την υπερψήφισε! Μου θύμισε ένα Δημοτικό Σύμβουλο κοντινού Δήμου, που κατά την συζήτηση αποδοχής σχεδίων ενός έργου είχε πει «εγώ δεν ξέρω από αυτά αλλά σας δίνω συγχαρητήρια». Λοιπόν, το ΣΧΟΟΑΠ δίνει δικαίωμα να κτίσουν απροϋπόθετα στην ακτογραμμή του Δερβενίου, εκεί που η θάλασσα κάνει επικίνδυνη διαβρωτική δουλειά. Δεν υπάρχει κάποια παρατήρηση ούτε σε αυτό; Και για την ιστορία – πριν 10 χρόνια: όταν στο Δερβένι παρουσίασε την μελέτη η μελετήτρια κ. Χουσιανάκου, Πανεπιστημιακός, την ρώτησα πώς είναι δυνατόν να επιλέγεται και αυτή η περιοχή με απροϋπόθετη οικοδομησιμότητα; Η ίδια σε μελέτη για την κλιματική αλλαγή (που μαζί με άλλους πανεπιστημιακούς είχε ανατεθεί από την κυβέρνηση), θεωρεί τέτοιες περιοχές ως περιοχές οικιστικής και κοινωνικής τρωτότητας. Αυτό όμως (αφού δηλώνει ότι ενδιαφέρεται για την διάβρωση των ακτών), είναι και ερώτημα προς τον αρχηγό των Ενεργών που βρήκε αρχηγό, ο οποίος καλό είναι όταν «παίρνει» κάτι να το εμπεδώνει, εφαρμόζοντας τις συνέπειές του. Ακόμα και ο Πρόεδρος του Δερβενίου στο Δημοτικό Συμβούλιο δεν είπε λέξη.
Το ζήτημα είναι ότι αυτή η μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ δεν απασχολεί κανένα, ούτε ως κίνητρο για πράξεις στρατηγικής εντός του Δήμου. Ψηφίζουν και δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, πού να τους πεις για την ανάγκη ίδρυσης ενός παρατηρητηρίου εφαρμογής του ΣΧΟΟΑΠ.
Όλη η παρουσίαση από τον Υφυπουργό και τον Γ.Γ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ κ. Ε. Μπακογιάννη επικεντρώθηκε στην εξυπηρέτηση του πολίτη, στην εξασφάλιση της ιδιοκτησίας του, στην ευχέρεια να βγάζει πιο γρήγορα οικοδομικές άδειες κλπ. Απαντούσε στην αγάπη του Έλληνα προς την μικροϊδιοκτησία του και όχι κυρίως στην αναδιάταξη της μεγάλης κοινωνικής ιδιοκτησίας, όπως τα καθήκοντά μας απέναντι σε αυτήν τα ορίσαμε παραπάνω. Το λαϊκίστικο χάιδεμα του ατομικίστικου ιδιοκτησιακού αξιακού σε αντίθεση με την ανάγκη προβολής ενός αποτυπωμένου στο έδαφος αναγεννητικού σχεδίου αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο το περί «ατομικής ευθύνης», τόσο έντονα προβαλλόμενη στην διάρκεια της πανδημίας. Αυτή ήταν και η εισαγωγή ενός κειμένου μου το 2009 που τότε συζητήθηκε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Δήμου Ξυλοκάστρου. Εν τέλει, από την παρουσίαση του ΤΠΣ: προβλήθηκε «επιστημονικά» η νομοθεσμική επικύρωση του υπάρχοντος μοντέλου υπανάπτυξης της χώρας με δόλωμα την αποδοχή του από τον ατομικιστικό εγκλωβισμό του πολίτη. Όμως η κοινωνική πρόοδος είναι επιτεύξιμη, όταν ατομικές προσδοκίες μεταφέρονται ως δημόσιες θεματικές.
Γ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΗΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΟΑΠ ΔΗΜΟΥ ΕΥΡΩΣΤΙΝΗΣ
Δεν φάνηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο να ενδιαφέρθηκε κάποιος να μελετήσει το προτεινόμενο ΣΧΟΟΑΠ. Αμφιβάλω αν, πέρα από δυο – τρεις, κατάλαβαν τι συζητούσαν. Μάλιστα η κ. Αδαμοπούλου ενώ αποκάλυψε ότι δεν γνωρίζει τα θέματα ουσίας της μελέτης, (ρώτησε τον εισηγητή ποια είναι), την υπερψήφισε! Μου θύμισε ένα Δημοτικό Σύμβουλο κοντινού Δήμου, που κατά την συζήτηση αποδοχής σχεδίων ενός έργου είχε πει «εγώ δεν ξέρω από αυτά αλλά σας δίνω συγχαρητήρια». Λοιπόν, το ΣΧΟΟΑΠ δίνει δικαίωμα να κτίσουν απροϋπόθετα στην ακτογραμμή του Δερβενίου, εκεί που η θάλασσα κάνει επικίνδυνη διαβρωτική δουλειά. Δεν υπάρχει κάποια παρατήρηση ούτε σε αυτό; Και για την ιστορία – πριν 10 χρόνια: όταν στο Δερβένι παρουσίασε την μελέτη η μελετήτρια κ. Χουσιανάκου, Πανεπιστημιακός, την ρώτησα πώς είναι δυνατόν να επιλέγεται και αυτή η περιοχή με απροϋπόθετη οικοδομησιμότητα; Η ίδια σε μελέτη για την κλιματική αλλαγή (που μαζί με άλλους πανεπιστημιακούς είχε ανατεθεί από την κυβέρνηση), θεωρεί τέτοιες περιοχές ως περιοχές οικιστικής και κοινωνικής τρωτότητας. Αυτό όμως (αφού δηλώνει ότι ενδιαφέρεται για την διάβρωση των ακτών), είναι και ερώτημα προς τον αρχηγό των Ενεργών που βρήκε αρχηγό, ο οποίος καλό είναι όταν «παίρνει» κάτι να το εμπεδώνει, εφαρμόζοντας τις συνέπειές του. Ακόμα και ο Πρόεδρος του Δερβενίου στο Δημοτικό Συμβούλιο δεν είπε λέξη.
Το ζήτημα είναι ότι αυτή η μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ δεν απασχολεί κανένα, ούτε ως κίνητρο για πράξεις στρατηγικής εντός του Δήμου. Ψηφίζουν και δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, πού να τους πεις για την ανάγκη ίδρυσης ενός παρατηρητηρίου εφαρμογής του ΣΧΟΟΑΠ.
Δ.) ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ή ΚΑΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Πριν λίγες ημέρες στο διαδίκτυο επανήλθε η φιλοσοφική, κοινωνιολογική, πολεοδομική ματιά του Αντώνη Τρίτση. Ξεχώρισε για το έργο του. Εξηγούσε ότι ο αγώνας του ήταν για την αυτοδύναμη ανάπτυξη της χώρας, η φυσιογνωμία των ελληνικών τόπων. Στα συνοπτικά σχέδια δομικών παρεμβάσεων του τότε ΥΧΟΠ αναφερόταν στην αρχή της «σύμμετρης ανάπτυξης». Μάθαμε κάτι από αυτά; Μας ενδιαφέρει η ισόρροπη ανάπτυξη παραλίας – ενδοχώρας και η αποκατάσταση σχέσεων πόλης - υπαίθρου με βάση πολεοδομικούς και αγροδομικούς σχεδιασμούς του παραγωγικού χώρου, ποιες υποδομές έχουμε ανάγκη και πού;
Στην συζήτηση μετά τη ομιλία του κ. Ταγαρά είπα και για την κατάλυση κάθε θεσμισμένου χωροταξικού σχεδιασμού από το ίδιο το κράτος. Όταν το Χωροταξικό Πελοποννήσου, (που υπερισχύει κάθε τοπικού προγραμματισμού) προβλέπει εξυπηρέτηση του Φενεού από το Ξυλόκαστρο, η τότε κυβέρνηση παράνομα τον ένταξε στο Κιάτο. Πώς θα αποφύγουμε και οι τωρινές μελέτες να μην εξελιχθούν σε μια φούσκα; (Για το ζήτημα αυτό δημοσίευμά μου στις 29/4/2010 με τίτλο «Κακοτέχνημα Καλλικράτη – Θεσμικός Δυισμός Φενεού»).
Στο κείμενό μου με προτάσεις για το ΓΠΣ Ξυλοκάστρου (28 Ιουνίου 2009), κλείνω με την διαπίστωση του Καστοριάδη ότι αυτό το σύστημα που ζούμε έχει εμάς ως λειτουργικό δυναμικό του. Έτσι, αν θέλουν οι συνδημότες να αυξήσουν την κατά κεφαλήν συνείδηση ευθύνης τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, να ανατρέξουν σε χρήσιμα βοηθήματα και σε μια συζήτηση για προγραμματισμούς. Αν αφεθούν σε αντιπροσώπους που έχουν κουραστεί, πριν αρχίσουν να σκέπτονται, θα ανανεώνεται η μίζερη ζωή. Αν μένουν στην γκρίνια 4 χρόνια και μια φορά στην ψήφο, θα χρονίζει μια ψευδαίσθηση ζωής. Και τα «Σχέδια» θα μένουν ως άλλοθι άλλων σκοπιμοτήτων και αρνητικών επιπτώσεων αν δεν μείνουν μόνο «επί χάρτου».
ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ, 23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2023 – ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΛΑΔΟΥΧΟΣ
