1. ΑΠΟ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ (FB)
Οι Μούσες θα κατέβουν από τον
Όλυμπο να θρηνήσουν τον Μίκη Θεοδωράκη, όπως κατέβηκαν άλλοτε για να θρηνήσουν
τον Ομηρικό ήρωα Αχιλλέα. Θ' αναγνωρίσουν στο πρόσωπό του όχι μόνο τον
απαράμιλλο μουσικό δημιουργό, αγαπημένο του Απόλλωνα, αλλά και τον ευγενικό ήρωα,
που ήταν πάντα στην πρωτοπορία των εθνικών, δημοκρατικών και κοινωνικών αγώνων.
Η μουσική του γέμισε με νέους
ήχους, μελωδίες και ρυθμούς την Ελλάδα και έφερε, ως τραγούδι, στα χείλη
ολόκληρου του λαού την ποίηση των μεγάλων ποιητών μας. Η μουσική του δεν άργησε
να ξεπεράσει τα Ελληνικά σύνορα και να γίνει παγκόσμια δόξα για τον ίδιο, αλλά
και για την Ελλάδα.
Ανεξάρτητα από πολιτικές και
ιδεολογικές επιλογές, ο Μίκης έμεινε πάντα ο εκφραστής και ο υμνητής της
Ρωμιοσύνης. Η ιδέα που πάντα τον τυραννούσε και τον ενέπνεε ήταν η ενότητα των
Ελλήνων και η αναγέννηση του Ελληνισμού. Η άμετρη αγάπη του για την Ελλάδα και
ο πατριωτισμός του δεν μείωναν ούτε κατ' ελάχιστον την αγάπη του και τους αγώνες
του για τους άλλους λαούς και ολόκληρη την ανθρωπότητα, με σημαία την ελευθερία,
τη δημοκρατία, την εθνική απελευθέρωση και την κοινωνική δικαιοσύνη
Η ευαισθησία του για τους
εθνικούς αγώνες διαδηλώθηκε, με στεντόρεια φωνή , κάθε φορά που χρειάσθηκε, και
από την άποψη αυτή αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη η ανεπιφύλακτη καταδίκη του
σχεδίου Ανάν στην Κύπρο και της συμφωνίας των Πρεσπών για τη Μακεδονία.
Συνδέοντας τη μουσική του
δημιουργία με τους αγώνες του και με τα ιδανικά που τον ενέπνεαν, άνοιξε νέους
δρόμους στη μουσική τέχνη και την κατέστησε βίωμα της κοινωνίας και πολιτικό
υποκινητή και παιδαγωγό. Γνώριζε από ένστικτο αυτό που έλεγε ο Πλάτων: δεν
γίνεται καμιά μεγάλη αλλαγή στην κοινωνία, χωρίς παράλληλη αλλαγή των νόμων της
μουσικής.
Είχα τη χαρά και την τιμή να
τον γνωρίσω από κοντά, να συνεργαστώ μαζί του και ν' ακούσω τις διηγήσεις του
από τις περιπέτειες της πολυτάραχης ζωής του, που δεν γνώρισε μόνο δόξα και
αναγνώριση, αλλά και διώξεις, φυλακίσεις και εξορία.
Ο θάνατος του σβήνει ένα
μεγάλο φως πάνω από την Ελλάδα. Παρηγορία είναι το ανέσπερο φως του έργου που αφήνει και
το πρότυπο της μαχόμενης αρετής, που εμπνέει το παράδειγμα της ζωής του, της
δημιουργίας του και των αγώνων του.
Εύχομαι δύναμη και
καρτερία στις αγαπημένες του Μυρτώ και Μαργαρίτα και σ' όλους τους άλλους αγαπημένους του συνεργάτες, συγγενείς
και φίλους. Ο Ελληνικός λαός έχει ήδη κατατάξει τον Μίκη Θεοδωράκη στους
επώνυμους ήρωές του.
2. ΑΠΟ: Spiros Kavallieratos (fb)
Θα κάνω τρείς μουσικολογικές παρατηρήσεις για τη μουσική του Μίκη
Θεοδωράκη, γιατί πιστεύω ότι είναι σημαντικές για να συνειδητοποιήσει κανείς ποια είναι η μουσική πραγματικότητα σήμερα -αν γίνεται να πούμε ότι υπάρχει μουσική πραγματικότητα σε μια εποχή που μηρυκάζουμε το παρελθόν χωρίς να το καταπίνουμε…
Η πρώτη αφορά τη μελωδία. Είναι πολύ δύσκολο να οριστεί τι είναι η μελωδία, αλλά νομίζω όλοι μπορούμε να καταλάβουμε πότε υπάρχει, αν και δεν σημαίνει ότι είναι κάτι υποδεέστερο σε αξία όταν δεν υπάρχει. Ας πάρουμε μία από τις κορυφαίες μελωδίες του Θεοδωράκη την Μαρίνα: υπάρχει μια μεγάλη γραμμή που ίπταται πάνω από 42 μέτρα, καταπίνοντας 4μετρα, 8μετρα, 16μετρα… μόνο όποιος έχει επιχειρήσει να συνθέσει μπορεί να καταλάβει πόσο δύσκολο είναι να μην εγκλωβιστεί σε 4μετρα κάνοντας ταυτόχρονα μια εύληπτη και δημοφιλή μελωδία. Ένα άλλο χαρακτηριστικό των μελωδιών του Θεοδωράκη είναι κληρονομιά από τη βυζαντινή και παραδοσιακή μουσική: η αυτάρκεια της μελωδίας, δεν χρειάζονται αρμονική υποστήριξη… ο οποιοσδήποτε επιχειρήσει να τραγουδήσει α καπέλα ας πούμε το Ανοίγω το στόμα μου ή ακόμα και την Άρνηση, έχει σίγουρα καταλάβει ότι στέκονται μόνα τους μια χαρά, σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των μη παραδοσιακών τραγουδιών.
Για να καταλάβουμε πόσο μεγάλο είναι το χάσμα των μελωδιών από των τραγουδιών μετά το '80, αρκεί να κάνουμε αυτό ακριβώς το τεστ του ασυνόδευτου τραγουδίσματος, καθώς και το τεστ της καταγραφής σε νότες: εκεί φαίνεται πόσο εύκολα καταγράφεις τις νότες με copy-paste, Ας πάρουμε ένα πολύ δημοφιλές και αγαπητό τραγούδι της δεκαετίας του '80 το Καλοκαιράκι των Φατμέ. Κάνοντας τα τεστ αυτά, βλέπουμε πόσο ανούσια είναι η μελωδία χωρίς ρυθμική και αρμονική υποστήριξη. Γιατί; Γιατί γράφτηκε πάνω σε μια συγκεκριμένη διαδοχή τεσσάρων συγχορδιών, αυτή είναι η κληρονομιά του ροκ η οποία πότισε τις μουσικές συνειδήσεις από το 70 και πέρα.
Η μελωδία λοιπόν χάθηκε από την παγκόσμια επικράτηση στοιχείων της αφρικάνικης μουσικής μέσω της τζαζ, των μπλουζ, του ροκ, της ρέγκε κλπ, η οποία βασίζεται σε μικρά μοτίβα με πολλές συγκοπές και αντιχρονισμούς, τα οποία κάνουν το σώμα να χορεύει. Όποιος κάτσει να καταγράψει το Καλοκαιράκι θα κουραστεί να γράφει δύσκολες συγκοπές. Το θέμα είναι ότι οι χορευτικές συγκοπές κατέκλυσαν τη σκέψη μας τόσο που ούτε μια μπαλάντα όπως πχ το Ζητά μου ο,τι θες, να μπορεί να γραφτεί χωρίς αυτές. Οι χορευτικές συγκοπές (το λέω σε αντίθεση με αυτές του Μπετόβεν πχ) είναι εκ γενετής αντίθετες με την μουσική ενατένιση που προκαλεί μια μελωδία μεγάλης γραμμής (άλλωστε και ο Μπετόβεν χρησιμοποιεί συγκοπές μόνο σε περίπτωσεις που θέλει να εκφράσει εσωτερική αντιπαλότητα, και όχι την ενατένιση των αργών του μερών).
Η δεύτερη αφορά τον ρυθμό και το μέτρο. Στον Θεοδωράκη δεν υπάρχει ο καταπιεστικός κορσές του 4/4 ή του ¾ και αντίθετα από ό,τι νομίζουν πολλοί λόγω της εμβατηριακής επιφάνειας, από κάτω υπάρχουν πολλά βαθιά ρεύματα, όπως πχ στην αρχή της Δικαιοσύνης όπου και ένα τριάρι ανάμεσα. Δε χρειάζεται να πω ότι ο Θεοδωράκης εκμεταλλεύτηκε όλον τον ρυθμικό πλούτο της ελληνικής παράδοσης με τα μονά μέτρα που προέρχονται από την προσωδία της αρχαίας ελληνικής.
Τέλος, ενώ η αρμονία θα λέγαμε ότι είναι το πιο φτωχό μέρος της μουσικής του Θεοδωράκη, εντούτοις θα λέγαμε ότι με ένα είδος μαγείας υπερβαίνει αυτή την ένδεια πχ το Am-G-F-E που υπάρχει σε χιλιάδες τραγούδια από μπλουζ μέχρι σκυλάδικα, στον Αντώνη του Μαουτχάουζεν είναι κάτι που δεν υπάρχει πουθενά αλλού!
Και αυτή η μαγεία δεν είναι παρά το ξεχείλισμα μιας μεγάλης ψυχής που γενικά ονομάζουμε έμπνευση...
https://www.youtube.com/watch?v=37o6aku_hiw
