«Γυναικείο κεφάλι»
Το «Γυναικείο κεφάλι», διαστάσεων 56x40 εκ., που φιλοτέχνησε το 1939 ο Ισπανός ζωγράφος, αποτυπώνει τη μούσα του, φωτογράφο Ντόρα Μάαρ, με την οποία έζησε μια θυελλώδη σχέση για εννέα ολόκληρα χρόνια. Ενας παράφορος έρωτας που ξεκίνησε στα 54 του χρόνια ενώ εκείνη ήταν μόλις 29 ετών, ο οποίος, αν και έληξε άδοξα, με την ίδια να βυθίζεται για πάντα στα σκοτάδια του εαυτού της και τη μοναξιά, παρέμεινε αιώνια μούσα και η πιο δυνατή σχέση της ζωής του. Μια σχέση που αποτυπώθηκε σε λευκό καμβά με γαλάζιες και πράσινες αποχρώσεις. Ο ίδιος, έχοντας βιώσει τον Ισπανικό Εμφύλιο, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το διασημότερο δημιούργημα του, την «Γκερνίκα», αποφάσισε να δωρίσει το «Γυναικείο κεφάλι» στον ελληνικό λαό ως τιμητική προσφορά για τη στάση του απέναντι στον φασισμό και τον ναζισμό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Pour le peuple Grec. Hommage de Picasso» (Για τον ελληνικό λαό. Φόρος τιμής από τον Πικάσο), αναφέρει στο πίσω μέρος του καμβά .
Το «Γυναικείο κεφάλι» του Πάμπλο Πικάσο!
Το έργο αυτό ο Πικασό το παρέδωσε στο Μιλιέξ στο Παρίσι το Μάιο του 1946, (το γράφει η αφιέρωση) και συγκεντρώθηκαν τα 44 έργα της δωρεάς (Matisse, Bonnard, Picabia, Masson, Marquet, Galanis, Laurens, Prassinos, Gromaire, κλπ) μαζί με 200 χειρόγραφα από τους σημαντικότερους ποιητές συγγραφείς φιλοσόφους της εποχής (Claudel, Gide, Camus, Mauriac, Martin du Gard, Montherland, Gilson, Maritain, Gueheno, Cassou, κλπ). Η δωρεά προτάθηκε στην Ελληνική Κυβέρνηση επίσημα, το 1946 αλλά δεν έγινε αποδεκτή διότι εθεωρήθη κομμουνιστικός δάκτυλος! Ζήτησαν μάλιστα επισήμως την αποπομπή του Μιλλιεξ από το Γαλλικό Ινστιτούτο. Η Γαλλία δεν δέχτηκε κι απλά τον κάλεσε στο Παρίσι για διοικητική αναδιοργάνωση των Ινστιτούτων στέλνοντας ως αναπληρωτή τον άλλοτε σπουδαίο διευθυντή Οκταβ Μερλιέ ως το 1948, όπου ο Μιλλιεξ επανήλθε κι ανέλαβε το Ινστιτούτο. Το 1949, με τα έργα κλειδωμένα στο τελωνείο, ο Κ. Τσάτσος τότε υπ παιδείας, απαίτησε να απαλειφθούν οι λέξεις «λαός» και «αντίσταση» από τη δωρεά. Ο Γάλλος πρέσβης μπαφιασμένος από τόσα χρόνια απαξίωσης, δέχτηκε. Έτσι έγινε «Δωρεά των Γάλλων καλλιτεχνών στη Ελλάδα». Ο Τσάτσος έκανε τελετή στην Ακρόπολη (τι έχουν δει τα μάτια της κακομοίρας!) όπου μίλησε για την «αιώνια Ελλάδα» και τους «αρχαίους μας προγόνους» κι έκλεισε το θέμα με μια μικρή έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο και μετά, τα έργα (βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα) στις αποθήκες. Εκτέθηκε μια επιλογή από τα έργα το 1955 από τον Καλλιγά και για πρώτη φορά όλα μαζί με το σύνολο των συλλογών από τον Παπαστάμου στα τέλη του 70, και πολύ αργότερα, αυτούσια η δωρεά, το 2005, σε επιμέλεια του Ανδρέα Ιωαννίδη στην Αθηνα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη! Τα 200 χειρόγραφα (πολύ σύντομα αλλά σημαντικά κείμενα, δεν έχουν καν μεταφραστεί! Όπως και το συγκλονιςτικό βιβλίο για την Κατοχή και Αντίσταση στην Ελλάδα του Roger Mlliex, « A l’école du peuple Grec », 1946)
«Αυτή ήταν η θλιβερή ιστορία της Μανόν Λεσκώ» (όπως τελειώνει κι ο Αββάς Πρεβώ το μεγάλο μυθιστόρημα του Διαφωτισμού)
Και μετά ήρθε ο Dior!
Ντένης Ζαχαρόπουλος: Ιστορικός Τέχνης
