"Δεν είναι το μέγεθος των πράξεών μας που έχει σημασία, αλλά η ποσότητα της αγάπης που βάζουμε σε αυτές" Πλάτων.
Βιώνουμε για πολλά χρόνια την πιο βάρβαρη επίθεση του οικονομικού μοντέλου που πιστέψαμε ότι θα αμβλύνει τις οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις και συμβιώνουμε με την καθημερινή παρακμή του.
Χιλιάδες τα κείμενα για την κρίση, την ανεργία, την φτώχεια, την πολυπόθητη ανάπτυξη. Χιλιάδες οι καταθέσεις των ειδικών και μη, για την αντιμετώπιση τους χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Γι΄αυτό οι λέξεις, Κοινωνία, αλληλεγγύη, πολιτισμός, Συνύπαρξη, συμπαράσταση, δημιουργία, αποκτούν σήμερα ένα διαφορετικό νόημα.
Όλες τους έννοιες, ενταγμένες, κατά προτεραιότητα, στο λεξιλόγιο των πόλεων και στην καθημερινή πρακτική των δήμων της χώρας μας, αλλά και της περιφερειακής διοίκησης, σε μια συγκυρία, που οι κοινωνικά και οικονομικά αδύναμοι αυξάνονται ραγδαία, το ίδιο και οι άνεργοι.
Η έμπρακτη συμπαράσταση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέσω των κοινωνικών δομών και υπηρεσιών προς όλους και ιδιαίτερα προς τις ευπαθείς ομάδες, πρέπει να εκφράζεται, έτσι όπως οι ανάγκες επιβάλλουν και οι καιροί απαιτούν.
Στο πλαίσιο αυτό, οι πολιτικές αλληλεγγύης, είναι ανάγκη να διευρυνθούν, και να δημιουργηθούν νέες κοινωνικές δομές με στόχο να απλωθεί ακόμη περισσότερο το δίχτυ προστασίας που αγκαλιάζει και στηρίζει τους οικονομικά αδυνάτους.
Η τοπική αυτοδιοίκηση, κοινωνικοί, επιστημονικοί και παραγωγικοί φορείς, σύλλογοι, εθελοντές, πολίτες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, πρέπει να είναι παρόντες,να συναντιούνται, να συζητούν, να συντονίζονται, να λειτουργούν δημιουργικά, βρίσκοντας λύσεις.
Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα να βρίσκεται πιο κοντά στο πολίτη σε σχέση με το κράτος.
Έχει το πλεονέκτημα να συνθέσει το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο οριζόντιας συνεργασίας με τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών.
Η οριζόντια συνεργασία των κοινωνικών δικτύων με τους φορείς της Τ.Α. πρέπει να αναδειχθεί ως η κινητήρια δύναμη για να έχουμε ένα βιώσιμο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Αυτές οι δύο έννοιες πάνε μαζί και θα πρέπει να τις βλέπουμε παράλληλα.
Βιώσιμη είναι μια πόλη που προσφέρει στους κατοίκους της, τη δυνατότητα να συνυπάρξουν ειρηνικά στο νέο περιβάλλον όπως έχει διαμορφωθεί. Ο πολιτισμός, η γνώση, το έδαφος, ο τόπος, τα δίκτυα και η αισθητική, είναι οι οδηγοί για την οικοδόμηση ενός ανθρωπογεωγραφικού και οικονομικού περιβάλλοντος.
Η ανεργία και η φτώχεια δεν είναι όπως η βροχή που φτάνει πρώτα στους πιο ψηλούς ανθρώπους, αλλά κτυπά κυρίως τα πιο αδύνατα κοινωνικά στρώματα.
Την κρίση πρέπει να την αντιμετωπίσουμε συλλογικά μέσα από στοχευμένες δράσεις και κοινές πρωτοβουλίες.
Η αλληλεγγύη των φορέων της Τ. Αυτοδιοίκησης, των κοινωνικών δικτύων, τώρα πρέπει να δοκιμασθεί στην πράξη.
Ας δούμε σήμερα μαζί πως η Τ. Αυτοδιοίκηση μπορεί να συμβάλει σε αυτό.
1.Η ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής οικονομίας, προβλέπει έναν ισχυρό ρόλο στην αυτοδιοίκηση μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα, ή προγράμματα Εθνικά μερικώς ή ολικώς χρηματοδοτούμενα, συνυφασμένα με τα πεδία ευθύνης της αυτοδιοίκησης.
2.Η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, να έχει ως επίκεντρο τα συλλογικά νομικά πρόσωπα. Σε αυτή την περίπτωση πολλά εξαρτώνται από την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος και της ευθύνης σε αυτά τα συλλογικά νομικά πρόσωπα που εκπροσωπούν συλλογικά ομάδες των τοπικών κοινωνιών.
3.Η δημιουργία συνεταιρισμών, βιοτεχνικών και εμπορικών, κοινωνικών ομάδων, που μπορεί να βρίσκονται σε συνθήκες αποκλεισμού ή που έχουν ειδικά ενδιαφέροντα. Αυτή η μορφή είναι ιδιαίτερα πετυχημένη σε κάποιες περιπτώσεις, όταν μάλιστα έχει λειτουργήσει σε ένα μάκρος χρόνου η κοινωνική επιχείρηση και καταξιωθεί έτσι μέσα στον ιστό της ανάπτυξης και της κοινωνίας.
Ισορροπία κι αλληλεγγύη
Η κοινωνική οικονομία βασίζεται στην ισορροπία μεταξύ ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων, ανθρώπινων αναγκών και συστημάτων της αγοράς κι αποτελεί ένα οργανικό σύνολο, αλληλεξαρτήσεων μεταξύ οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, πολιτισμικών δράσεων και προσπαθειών. Στόχος της είναι η ισορροπία, η βιωσιμότητα, η στήριξη κι η ενδυνάμωση του «μέρους» για τη βέλτιστη, την ειρηνική, αρμονική, δημιουργική κι αλληλέγγυα συνύπαρξη του «όλου».
Η κοινωνική οικονομία δεν προσβλέπει στον πλουτισμό και τη σώρευση κεφαλαίων αλλά στη βιώσιμη αλληλεπίδραση ανθρώπου, φύσης κι οικονομικών πόρων πέρα από κάθε είδους διαφορές και διαχωρισμούς με στόχο μια καλύτερη ζωή σ’ έναν καλύτερο κόσμο.
Η Διεθνής Εμπειρία
Υπολογίζεται ότι η Κοινωνική Οικονομία στην Ε.Ε. αντιπροσωπεύει το 8% των επιχειρήσεων, απασχολώντας περίπου 9 εκατομμύρια εργαζομένους, αντιπροσωπεύοντας το 7.9% της συνολικής απασχόλησης. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα και την Πορτογαλία οι κοινωνικές επιχειρήσεις καλύπτουν μόλις το 1% με 2,5% της συνολικής απασχόλησης ενώ αντίθετα σε χώρες, όπως η Δανία, η Γαλλία κι η Ολλανδία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 12,5% , 14,3% και 15%.
Η σειρά της Ελλάδας
Μέσα στη λαίλαπα της οικονομικής κρίσης το Ελληνικό κράτος ξύπνησε για λίγο από τον λήθαργο και το 2016, θεσμοθέτησε έναν φιλόδοξο νόμο, που μένει να δοκιμαστεί στη πράξη.
Στη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία η λειτουργία του θεσμού της κοινωνικής οικονομίας αποτελεί πρόκληση αλλά και μονόδρομο. Είναι το κλειδί για να γίνουν βιώσιμες κοινωνικές και κοινωφελείς υπηρεσίες που σήμερα αποδυναμώνονται ή και καταργούνται από ένα κράτος που πιέζεται δημοσιονομικά λόγω χρέους.
Για πρώτη φορά αναφέρεται επίσημα ο όρος «κοινωνική οικονομία», αποσαφηνίζεται η έννοια και καθορίζονται οι κανόνες λειτουργίας των κοινωνικών επιχειρήσεων με την εισαγωγή του νεωτερισμού των «Αναπτυξιακών Συμπράξεων», η δυναμική των οποίων μπορεί να μειώσει το κόστος κοινωφελών υπηρεσιών, να δημιουργήσει τοπική απασχόληση εκεί που το κράτος και η αγορά αδυνατούν, να μειώσει το κόστος συναλλαγών και να εξασφαλίσει βιωσιμότητα υπηρεσιών εκεί που, με συνθήκες κρατικής λειτουργίας, δεν υπάρχει άλλη διέξοδος παρά η κατάργηση.
Το μυστικό
Η δραστική μείωση του διαχειριστικού κόστους είναι ο άσσος στο μανίκι των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.
Η συνειδητοποιημένη κι υπεύθυνη εθελοντική προσφορά, η διευρυμένη συμμετοχή της κοινωνίας στη λήψη αποφάσεων και τη διαμόρφωση δράσεων, η άμεση αλληλεπίδραση με τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους – αποδέκτες των προσφερόμενων υπηρεσιών, ο κοινωνικός έλεγχος της εργασίας που γίνεται πολύ αποδοτικότερη, καθώς ο υπάλληλος/εργαζόμενος λογοδοτεί άμεσα στην τοπική κοινωνία αποτελούν τα δυνατά σημεία της κοινωνικής οικονομίας γενικά και των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών ειδικότερα. Έτσι η κοινωνική προσφορά μετατρέπεται σε βιώσιμη οικονομική δράση μέσω της οποίας δημιουργούνται θέσεις εργασίας και διευκολύνεται η κίνηση του χρήματος στην τοπική αγορά και κοινωνία.
Η πρόκληση
Κι οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις;
Εκεί ακριβώς βρίσκεται το στοίχημα! Σε μια χώρα όπου η ατομική πρωτοβουλία και η μοναχική δράση αποτελούν λάβαρο, σε μια χώρα που σύλλογοι κι επιχειρήσεις διαλύονται εν μια νυκτί «λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων» ο νόμος θέτει σαν απαραίτητη προϋπόθεση τη συνεργασία και τη σύμπραξη!
Η Οργανωμένη Κοινωνία Πολιτών, έχει και στο παρελθόν δείξει τη δυναμική, τη προσαρμοστικότητα και την διαφορετικότητα της. Η αυτοοργάνωση και η ομαδικότητα ήταν πάντα τρόπος δουλειάς και τρόπος αντιμετώπισης των δυσκολιών. Η αξιοποίηση του κοινωνικού, εθελοντικού και ηθικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι ένα ζήτημα των καιρών. Η οριζόντια συνεργασία των δικτύων της κοινωνίας των πολιτών είναι το κλειδί της επιτυχίας.
Σήμερα μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο συλλογικής συνεργασίας οικοδομώντας το τρίπτυχο Τοπική αυτοδιοίκηση- κοινωνικοί συνεταιρισμοί-κοινωνική οικονομία.
