Η άγνωστη μεταπολεμική επιστολή του Αϊνστάιν στον Καζαντζάκη όταν του έστειλε το «ο Χριστός ξανασταυρώνεται». «Η τραγική μοίρα του λαού σας είναι η πηγή της προελεύσεως του (βιβλίου). Υπήρξε ανείπωτη συμφορά πυροδοτούμενη από τις μεγάλες δυνάμεις»...

Ο Αϊνστάιν γράφει στον Καζαντζάκη: 

112 Mercer οδός, N. Jersey, 

Η.Π.Α

Αγαπητέ Δάσκαλε, 

Είναι με βαθιά συγκίνηση που έλαβα την επιστολή σας· πάντα μ’ εμφανιστήκατε ως η συνείδηση η πιο ψηλή και η πιο φωτεινή του Χρόνου μας· με τον A. Schweitzer ήσασταν για μένα το μοντέλο του ανθρώπου. Η ύπαρξή σας σε αυτή τη γη, τόσο ματωμένη και λερωμένη από τους ανθρώπους, πάντα ήταν για μένα μια μεγάλη παρηγοριά· χάρη σε σας συχνά μπόρεσα να ξεπεράσω την αηδία μου και την απελπισία μου· και το βιβλίο που σας έστειλα, «Ελληνικό Πάθος» γράφτηκε κάτω από το στίγμα σας. 

Σας παρακαλώ, αγαπητέ Δάσκαλε, να το διαβάσετε· ο αυθεντικός τίτλος του είναι: «Ο Χριστός εξακολουθεί να σταυρώνεται», λανθασμένα μεταφρασμένο στα Γερμανικά «Ελληνικό Πάθος» · δεν πρόκειται για τα βάσανα της σύγχρονης Ελλάδας· προσπάθησα να ζωντανέψω την προσπάθεια του ανθρώπου να βρει μία Notausgang (έξοδος κινδύνου, στα γερμανικά στην επιστολή) στην απελπισία και την αδικία που μας περικυκλώνουν και μας πνίγουν. Με την ελπίδα ότι θα θελήσετε να διαβάσετε αυτό το έργο, που έπρεπε να είναι αφιερωμένο σε σας, σας παρακαλώ, αγαπητέ Δάσκαλε, να πιστέψετε στον βαθύ μου θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη μου. 

Ν. Καζαντζάκης

Η επιστολή του Άλμπερτ Αϊνστάιν στον Νίκο Καζαντζάκη είναι δακτυλογραφημένη στα αγγλικά στο Princeton στην Αμερική με τη χειρόγραφη υπογραφή του. Αυτό το γεγονός είναι σημαντικό από μόνο του, αφού αποδεικνύει και τον σεβασμό που υπήρχε μεταξύ τους αλλά και το ενδιαφέρον τους για τα βάσανα που είχαν υποστεί οι λαοί μας λόγω ακραίων καταστάσεων. Διότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν δεν ήταν μόνο ένα Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1921, ούτε ο Νίκος Καζαντζάκης μόνο το Βραβείο Ειρήνης του 1956. Ήταν και οι δύο άνθρωποι της Ανθρωπότητας που πάλευαν για τους άλλους κι όχι μόνο για το έργο, αφού αυτό δεν μπορούσε να περιοριστεί στο πλαίσιο της ειδικότητας τους. Έτσι ήταν φυσιολογικό ένας συνδετικός κρίκος και σε αυτό το πλαίσιο που είναι ακόμα πιο ανθρώπινο.