(Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Ηράκλειο 2013 / σελ. 403) -
Ηράκλειο 2013 / σελ. 403) -
«Η πανώλη είναι η επιδημική ασθένεια που άφησε τα βαθύτερα τραύματα στη συλλογική συνείδηση των ευρωπαϊκών πληθυσμών, από την εποχή της επιδημίας της «μαύρης πανούκλας» στον 14ο αιώνα. Η αδυναμία κατανόησης του πολύπλοκου μηχανισμού μετάδοσής της, του οποίου βασικός κρίκος είναι τα έντομα και οι αρουραίοι, αύξανε τον τρόμο, που προκαλούσε κάθε νέα εμφάνισή της και καμμιά φορά, πέρα από τις διαστάσεις που δικαιολογούσε ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων.
Το βιβλίο του Κ. Κωστή δε περιορίζεται στην ανακεφαλαίωση των σημερινών επιστημονικών γνώσεων για την αρρώστια και την προβολή τους πάνω στο πραγματολογικό υλικό, που μας άφησαν πηγές αιώνων. Αντίθετα, θέση του συγγραφέα είναι ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την πανώλη ως κοινωνικό φαινόμενο παρά μόνο αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τις κοσμοθεωρίες και τις νοοτροπίες των ανθρώπων των περασμένων αιώνων, μέσα στις οποίες εντάσσονται τόσο ο απόψεις τους για τις ασθένειες όσο και για τα μέσα πρόληψης και θεραπείας.
Για τον σκοπό αυτό, ο συγγραφέας επιδίδεται σε μια συναρπαστική προσπάθεια αποκωδικοποίησης ενός εντυπωσιακού αριθμού χρονικών, ιατρικών πραγματειών, απομνημονευμάτων και ιστορικών συγγραφών. Το συμπεράσματα του ότι οι σημερινές επιστημονικές γνώσεις δεν δικαιολογούν τη συγκαταβατική αντιμετώπιση της αγωνίας των παλαιών, ούτε το συναίσθημα ασφάλειας απέναντι στην ασθένεια, επιβεβαιώνεται τόσο από την πρόσφατη επανεμφάνιση της πανώλης στην Ινδία, όσο και από τις λεγόμενες “μάστιγες του αιώνα„, απέναντι στις οποίες, τουλάχιστον οι σημερινοί κάτοικοι πολλών περιοχών της γης, είναι το ίδιο ανυπεράσπιστοι όπως οι πρόγονοί μας μπροστά στην πανώλη».
(Από το οπισθόφυλλο της έκδοσης)
Στο εντυπωσιακό αυτό πόνημά του ο συγγραφέας συνθέτει πράγματι με εντυπωσιακό τρόπο πλήθος χρονικών, πληροφοριών από ιατρικές συγγραφές και πραγματείες, δεδομένων που προκύπτουν από αρχειακές πηγές, απομνημονευμάτων και ιστορικών πηγών για το ζήτημα μέσα από τις οποίες φιλτράρονται οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες των ανθρώπων της εποχής της έξαρσης ή της ύφεσης της πανώλης.
Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα από την πλούσια και επίκαιρη αυτή έκδοση:
«Έτσι, κατά την Τρίτη πανδημία της, η πανώλη προξένησε στις Ινδίες μόνο, περισσότερους από 12 εκατομμύρια θανάτους για το χρονικό διάστημα 1898-1948, για δε την περίοδο 1894-1938 τα θύματά της σε όλο τον κόσμο ξεπέρασαν τα 13 εκατομμύρια. Οι αριθμοί αυτοί θα πρέπει να συγκριθούν με τα μεγέθη της τάξεως των 25 εκατομμυρίων νεκρών, που υποστηρίζεται ότι προξένησε ο Μαύρος Θάνατος στη Δυτική Ευρώπη στο διάστημα 1348-50. Όσο και να δεχθεί κάποιος μεγαλύτερη θνησιμότητα, που οφειλόταν στο εξαιρετικά ευάλωτο των πληθυσμών λόγω της έλλειψης, ενδεχόμενης, αλλά και αμφισβητούμενης εξοικείωσης τους με την πανώλη ή ακόμη και εξ αιτίας της υπερίσχυσης της πνευμονικής μορφής της, η διαφορά στην ένταση είναι εντυπωσιακή. Θα πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψη του και την ανισότητα των πληθυσμιακών πυκνοτήτων μεταξύ του ύστερου Μεσαίωνα και του κόσμου του 1940, αλλά και τις διαφορές των τεχνολογικών επιπέδων, κυρίως δε των επικοινωνιακών, για να συνειδητοποιήσει το ακατανόητο των αριθμών των θυμάτων του Μαύρου Θανάτου. Σίγουρα τα πληθυσμιακά και τεχνολογικά δεδομένα των Ινδιών κατά τον 20ο αιώνα ήταν πολύ πιο πρόσφορα για μεγάλες επιδημίες πανώλης απ’ ότι ήταν στην Ευρώπη του 14ου αιώνα με τις ασήμαντες, από άποψης μεγέθους πόλεις της».
Συσπείρωση Αναρχικών
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 203, Απρίλιος 2020
Το βιβλίο του Κ. Κωστή δε περιορίζεται στην ανακεφαλαίωση των σημερινών επιστημονικών γνώσεων για την αρρώστια και την προβολή τους πάνω στο πραγματολογικό υλικό, που μας άφησαν πηγές αιώνων. Αντίθετα, θέση του συγγραφέα είναι ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την πανώλη ως κοινωνικό φαινόμενο παρά μόνο αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τις κοσμοθεωρίες και τις νοοτροπίες των ανθρώπων των περασμένων αιώνων, μέσα στις οποίες εντάσσονται τόσο ο απόψεις τους για τις ασθένειες όσο και για τα μέσα πρόληψης και θεραπείας.
Για τον σκοπό αυτό, ο συγγραφέας επιδίδεται σε μια συναρπαστική προσπάθεια αποκωδικοποίησης ενός εντυπωσιακού αριθμού χρονικών, ιατρικών πραγματειών, απομνημονευμάτων και ιστορικών συγγραφών. Το συμπεράσματα του ότι οι σημερινές επιστημονικές γνώσεις δεν δικαιολογούν τη συγκαταβατική αντιμετώπιση της αγωνίας των παλαιών, ούτε το συναίσθημα ασφάλειας απέναντι στην ασθένεια, επιβεβαιώνεται τόσο από την πρόσφατη επανεμφάνιση της πανώλης στην Ινδία, όσο και από τις λεγόμενες “μάστιγες του αιώνα„, απέναντι στις οποίες, τουλάχιστον οι σημερινοί κάτοικοι πολλών περιοχών της γης, είναι το ίδιο ανυπεράσπιστοι όπως οι πρόγονοί μας μπροστά στην πανώλη».
(Από το οπισθόφυλλο της έκδοσης)
Στο εντυπωσιακό αυτό πόνημά του ο συγγραφέας συνθέτει πράγματι με εντυπωσιακό τρόπο πλήθος χρονικών, πληροφοριών από ιατρικές συγγραφές και πραγματείες, δεδομένων που προκύπτουν από αρχειακές πηγές, απομνημονευμάτων και ιστορικών πηγών για το ζήτημα μέσα από τις οποίες φιλτράρονται οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες των ανθρώπων της εποχής της έξαρσης ή της ύφεσης της πανώλης.
Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα από την πλούσια και επίκαιρη αυτή έκδοση:
«Έτσι, κατά την Τρίτη πανδημία της, η πανώλη προξένησε στις Ινδίες μόνο, περισσότερους από 12 εκατομμύρια θανάτους για το χρονικό διάστημα 1898-1948, για δε την περίοδο 1894-1938 τα θύματά της σε όλο τον κόσμο ξεπέρασαν τα 13 εκατομμύρια. Οι αριθμοί αυτοί θα πρέπει να συγκριθούν με τα μεγέθη της τάξεως των 25 εκατομμυρίων νεκρών, που υποστηρίζεται ότι προξένησε ο Μαύρος Θάνατος στη Δυτική Ευρώπη στο διάστημα 1348-50. Όσο και να δεχθεί κάποιος μεγαλύτερη θνησιμότητα, που οφειλόταν στο εξαιρετικά ευάλωτο των πληθυσμών λόγω της έλλειψης, ενδεχόμενης, αλλά και αμφισβητούμενης εξοικείωσης τους με την πανώλη ή ακόμη και εξ αιτίας της υπερίσχυσης της πνευμονικής μορφής της, η διαφορά στην ένταση είναι εντυπωσιακή. Θα πρέπει να λάβει κανείς υπ’ όψη του και την ανισότητα των πληθυσμιακών πυκνοτήτων μεταξύ του ύστερου Μεσαίωνα και του κόσμου του 1940, αλλά και τις διαφορές των τεχνολογικών επιπέδων, κυρίως δε των επικοινωνιακών, για να συνειδητοποιήσει το ακατανόητο των αριθμών των θυμάτων του Μαύρου Θανάτου. Σίγουρα τα πληθυσμιακά και τεχνολογικά δεδομένα των Ινδιών κατά τον 20ο αιώνα ήταν πολύ πιο πρόσφορα για μεγάλες επιδημίες πανώλης απ’ ότι ήταν στην Ευρώπη του 14ου αιώνα με τις ασήμαντες, από άποψης μεγέθους πόλεις της».
Συσπείρωση Αναρχικών
Από την ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 203, Απρίλιος 2020
