Σύμφωνα με την κυρίαρχη αντίληψη, ο εκδημοκρατισμός της κουλτούρας έχει ως προαπαιτούμενό του είτε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα είτε μια κοινωνική διαδικασία (είτε και τα δύο μαζί) ικανά να αποκόψουν τα άτομα από τα οικεία τους συμφραζόμενα και να αποδυναμώσουν τους δεσμούς συγγένειας, τις τοπικές και περιφερειακές παραδόσεις και το δέσιμο με κάποιον τόπο. Ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες η αποκοπή των ριζών θεωρήθηκε ως απαραίτητη συνθήκη για την ανάπτυξη και την ελευθερία. Τα κυρίαρχα σύμβολα της αμερικανικής ζωής, το σύνορο και το χωνευτήρι [melting pot], ενσαρκώνουν, εκτός των άλλων, και την πεποίθηση ότι μόνο όσοι έχουν αποκοπεί από τις ρίζες τους μπορούν να κατακτήσουν τη διανοητική και πολιτική ελευθερία.
Το μοντέλο διαπαιδαγώγησης που υπονοείται εδώ πρέπει να επανεξεταστεί. Από πολλές απόψεις είναι βαθιά παραπλανητικό. Υποτιμά τη σταθερότητα και την αξία των παραδοσιακών προσκολλήσεων. Δίνει, αδίκως, την εντύπωση ότι οι «παραδοσιακές» κοινωνίες διακρίνονται από ένα διανοητικό και τεχνολογικό λίμνασμα, ενώ παράλληλα υπερτιμά τα επιτεύγματα του σύγχρονου, χειραφετημένου πνεύματος. Πιστεύει ότι η σημασία του τόπου και του παρελθόντος είναι αποκλειστικά αντιδραστική σε ό,τι αφορά στις πολιτικές τους συνεπαγωγές, αγνοώντας το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στα δημοκρατικά κινήματα και τις λαϊκές επαναστάσεις. Δεν υπερβάλλει μόνο σε ό,τι αφορά στις απελευθερωτικές συνέπειες της εκρίζωσης [uprootedness] αλλά υπερασπίζεται και μια πολύ στενή έννοια της ελευθερίας, την οποία και συγχέει με την απουσία καταναγκασμών. Υπό αυτή την έννοια, κάθε ορθή κριτική της κυρίαρχης αντίληψης σχετικά με την πνευματική χειραφέτηση –σχετικά, δηλαδή, με την κυρίαρχη ανάλυση της διαδικασίας «εκσυγχρονισμού»- οφείλει να αναπτύσσεται με βάση δύο άξονες. Καταρχάς χρειάζεται να καταδείξουμε την ανθεκτικότητα αυτών των υποτίθεται ξεπερασμένων ιδιαιτεροτήτων –οικογενειακοί δεσμοί, θρησκεία, εθνική συνείδηση, μαύρος εθνικισμός-, οι οποίες όχι μόνο επιβιώνουν μέσα στο melting pot αλλά συνεχίζουν να παρέχουν στους ανθρώπους τα απαραίτητα ψυχολογικά και πνευματικά αποθέματα για να είναι δημοκρατικοί πολίτες. Επιπλέον, τους παρέχουν τη δυνατότητα να βλέπουν τα πράγματα υπό ένα πραγματικά κοσμοπολίτικο πρίσμα, σε αντίθεση με την εκριζωμένη, αποπροσανατολισμένη οπτική που τόσο συχνά ταυτίζεται, σήμερα, με τη διανοητική χειραφέτηση. Ο δεύτερος άξονας θα μας επιτρέψει να εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους η ομογενοποιημένη, μαζική κουλτούρα των σύγχρονων κοινωνιών δε δίνει σε καμία περίπτωση ώθηση στην πνευματική διαύγεια και την ανεξάρτητη σκέψη αλλά, αντίθετα, γεννά τη διανοητική παθητικότητα, τη σύγχυση και τη συλλογική αμνησία.
Κρίστοφερ Λας, «Για μια νέα ερμηνεία της μαζικής κουλτούρας», περιοδικό Μάγμα, τ. 6 Ιούνιος 2010. Μετάφραση: Νίκος Μαλλιάρης
https://skatzoxoiros.wordpress.
